Het is de tragiek van innovaties: ze zijn per definitie vernieuwend. Als ze nog volop in ontwikkeling zijn, hebben ze zich nog niet grootschalig bewezen. Juist in dat stadium is er geld en ondersteuning nodig om ze te testen, door te ontwikkelen en naar de markt te brengen. Maar wie durft er te investeren in ideeën die zich nog niet hebben bewezen?
Van oudsher zit die catch-22 veel technologische ontwikkelingen in de weg. De laatste jaren komt daar langzaam verandering in. Overheid en bedrijfsleven slaan de handen ineen om innovatie te ondersteunen met stimuleringsprogramma’s. En ook de vier TU’s hebben technology transfer steeds meer op hun radar staan. Maar is dat voldoende?
‘De kunst is dat je veel vroeger bijspringt in het ontwikkelingsproces’, zegt Nico Nijenhuis, ‘zodat je veelbelovende innovaties veel eerder in de praktijk kunt gaan testen.’ Eric de Vries: ‘Maar juist dat is problematisch in een land als Nederland, dat alles perfect heeft dichtgetimmerd.’
Waarom zijn start-ups eigenlijk zo belangrijk?
Nico: ‘Start-ups tonen een wil, een doel, een ambitie om echt iets nieuws te maken. Dat zeldzame ondernemerschap moet je koesteren, want juist het mkb is de motor van onze economie. We zijn een kenniseconomie. Die start-ups ontwikkelen zoveel kennis en innovatie in zo’n korte tijd, daar kunnen grote bedrijven helemaal niet aan tippen.’
Eric: ‘De mensen die start-ups beginnen, zijn vaak heel gedreven. Niet per se om geld te verdienen, maar om de wereld beter, duurzamer en efficiënter te maken. Om goede oplossingen te verzinnen voor de steeds grotere problemen waarmee we te maken hebben.’
Welk type innovatie is voor Nederland vooral belangrijk?
Eric: ‘Ik vind dat we niet steeds alles in een hokje moeten stoppen. Over de hele breedte zijn start-ups belangrijk. Je ziet het ook bij de overheid: dan worden start-ups alleen ondersteund als ze in een bepaald hokje passen. Wij maken bijvoorbeeld betonnen elementen met daarin structuren die geluid op een bepaalde manier breken. Daarvan zeggen mensen: dat is niet hightech, want er zit geen stekker aan. Daar ben ik het niet mee eens. En dan nog: er zijn heel briljante oplossingen die niet in dat hokje passen.’
Nico: ‘Het programma waar ik directeur van ben, heet ‘Smart Systems’. Daarbij zie je dat ook een beetje. Maar in het beleid moeten we nu eenmaal keuzes maken. Er zullen altijd innovaties zijn die buiten de boot vallen. Maar je hebt gelijk: dat een innovatierichting niet populair is, wil niet zeggen dat die niet relevant is. Daarom pleit ik ook altijd voor open categorieën bij het toekennen van subsidies. Die zijn er lang niet genoeg.’
In welk type innovaties is Nederland sterk?
Nico: ‘Medische technologie, quantum computing, nanotechnologie en fotonica, hightech robotica…’
Eric: ‘…en natuurlijk geluidswering, hahaha.’
Nico: ‘Ja, hoe simpel Erics werk er ook uitziet, de ideeën en het denkwerk erachter moet je niet onderschatten.’
Eric: ‘Wij vallen een beetje buiten de kaders. Juist dat disruptieve vind ik mooi.’
Met welke bottlenecks hebben start-ups te maken?
Eric: ‘Onze overheid heeft alles perfect geregeld. Zodra je iets doet wat daar een beetje buiten valt, kun je dat niet zomaar in de praktijk brengen. Neem nu onze geluidswering. Verkeerslawaai valt onder wettelijke kaders. Daar moeten wij ook aan voldoen, maar niemand weet hoe dat werkt voor iets totaal nieuws. Hoe pas je dat in in de huidige regelgeving? Dat is een web waar je bijna niet doorheen komt.’
Nico: ‘Dat zie ik ook in de dronewereld. Eén op één wat Eric zegt. Al die luchtvaartregels… Zelf heb ik weleens gezegd: ik pak de hele boel op en verhuis naar Amerika. Maar het is uiteindelijk gelukt. Bij Eric ook.’
Eric: ‘Door te blijven doorzetten. Te blijven lobbyen, drammen, prikkelen. Mensen irriteren. Zorgen dat je ergens mag laten zien dat het wérkt. We verzanden nu vaak in discussies en worden van het kastje naar de muur gestuurd. Puur omdat de juiste kennis er bij de overheid niet is. Prima dat ze zorgvuldig zijn, maar ze zijn ook risicomijdend. Ja, je proeft mijn frustratie wel.’
Nico: ‘Dat risicomijdende zit niet alleen bij de overheid, maar in het hele Nederlandse DNA. Dat is een kwalijke zaak. We hebben meer flexibiliteit nodig, al is het maar bij het aanwijzen van uitzonderingsposities of proefperiodes.’
Welke rol kan 4TU daarin spelen?
Nico: ‘Als 4TU zijn we een groot voorstander van proeftuinen. Dat zijn omgevingen waar je uitvindingen veilig in de praktijk kunt testen, in realistische situaties. Als daar dan iets bewezen is, dan kan het makkelijker doorstromen. Er is winst te boeken in het realiseren van die proeftuinen.’
Eric: ‘Kan 4TU ook niet lobbyen richting de politiek?
Maar hoe zet 4TU zich in voor start-ups?
Nico: ‘Allereerst door promovendi ervan op de hoogte te stellen dat iedere TU een valorisatie-office heeft dat op de hoogte is van startup-financiering. Ook de kleine bedragen helpen. 25.000 euro klinkt misschien niet als veel, maar het is genoeg om uit te zoeken of iets kansrijk is. En dan heb je makkelijker toegang tot grotere fondsen. Daarnaast lobbyen we. Ook bieden wij promovendi een heel scala aan ondersteuning en trainingen op het vlak van ondernemerschap. De Universiteit Twente heeft daarnaast een tweejarig programma voor start-ups waarin we ze toegang bieden tot boekhouders, accountants, advocaten… Elke TU heeft daarvan zijn eigen variant. En je ziet het terug in het TTT-programma: aandacht voor het vertellen van een fatsoenlijk verhaal, het maken van een businessplan, communicatiestrategie, hr…. we geven mensen de handvatten die ze nodig hebben om het verder zelf te doen.’
Eric, heb je op dit vlak nog tips voor 4TU?
Eric: ‘Blijf lobbyen bij de overheid, om innovaties een kans te geven. En blijf mensen trainen. Ook bijvoorbeeld in het omgaan met investeerders. Je moet niet zomaar al het geld aanpakken dat je aangeboden krijgt. Je moet héél goed naar de voorwaarden kijken. Dus dat is ook mijn tip voor de start-ups zelf. Zoek een investeerder die bij je past en die naast geld ook toegevoegde waarde levert. Blijf werken vanuit je eigen heilige geloof in jouw innovatie. En blijf doorzetten.’
Nico: ‘Inderdaad. En blijf lol maken. En weet heel goed wat je niet weet en wat je niet kan. Roep op tijd hulp in. Maar wat wij ook voor je doen, het wordt nooit een gespreid bedje. Dat is ook een heel leuk aspect van pionieren, maar daar moet je wel tegen kunnen.’
Eric: ‘Maar als het dan lukt, dan is pionieren het gaafste wat er is.’
Tekst: Nienke Beintema | Fotografie: Dieuwertje Bravenboer
4TU.techtalks
De 4TU.techtalks zijn een serie tweegesprekken tussen een medewerker van 4TU en een professional uit het maatschappelijke veld over een actueel thema waar beide partijen aan werken en een eigen visie op hebben. U-Today plaatste een deel van het interview. Je leest hier het hele gesprek.
