De nieuwe KNAW-prijs voor ongebonden onderzoek wordt betaald door de stichting Ammodo. Elke twee jaar krijgen acht winnaars driehonderdduizend euro voor fundamenteel onderzoek.
Het geld komt uit een omstreden fonds. De stichting Ammodo, die ook veel kunst en cultuur financiert, heeft zijn vermogen indirect verkregen uit de pensioengelden van Rotterdamse havenarbeiders. De zaak is tot aan de Hoge Raad uitgevochten en in de Tweede Kamer besproken. Uiteindelijk is een schikking getroffen.
Juridisch vs moreel gelijk
‘Er is een verschil tussen juridisch en moreel gelijk krijgen’, reageert Kees Aarts, UT-hoogleraar politicologie. Met vijf andere KNAW-leden schreef hij een protestbrief. ‘Er zit een geschiedenis aan die niet klopt. Het geld is door havenarbeiders bijeengebracht in een pensioenfonds. Door vreemde veranderingen in het beheer, is dat geld nu niet meer voor die mensen bereikbaar, terwijl wij denken dat het hen toekomt.’
Aarts noemt vooral het contrast groot tussen de nieuwe bestemming van het geld (cultuur en wetenschap) en de pensioenen van havenarbeiders, volgens de hoogleraar ‘mensen die niet bekendstaan om hun extreem hoge inkomens’.
De KNAW ‘betreurt de kritiek’ en stelt dat er een zorgvuldige afweging is gemaakt. Sinds de schikking is er geen controverse meer over het geld. ‘De voorgeschiedenis die tot deze overeenstemming tussen de betrokken partijen heeft geleid, kon dus ook geen belemmering zijn voor het bestuur van de KNAW om een samenwerking aan te gaan met de Stichting Ammodo.’
Jurylid opgestapt
Kees Aarts zegt dat andere wetenschappers zowel bij de KNAW als bij de zes afzonderlijke ondertekenaars hun steun hebben betuigd voor de boycot. Of de zaak een staartje krijgt, weet hij niet. ‘Wel hoorde ik vanochtend dat een van de juryleden van de prijs uit de jury is gestapt.’
‘Wij doen vooral een beroep op de aanvragers van de prijs om deze kennis mee te laten wegen. Ze moeten dan zelf weten of ze in aanmerking willen komen voor het geld’, aldus de UT-hoogleraar.
Initiatiefnemer van de protestbrief is econoom Joop Hartog, emeritus hoogleraar van de UvA. De andere ondertekenaars zijn Kees Schuyt (voorzitter Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit), Bernard van Praag (UvA), Philip Hans Franses (EUR) en Martin Fase (UvA). De Volkskrant meldde vandaag als eerste het verzet tegen de prijs.
