In zijn eerste debat als premier van zijn vierde kabinet vertelde Mark Rutte gisteren in de Tweede Kamer wat zijn kabinet allemaal gaat doen. Een van de wapenfeiten: ‘De basisbeurs komt terug, waardoor het makkelijker wordt om te gaan studeren.’
Zijn eigen VVD was de enige partij die zich nog tegen de komst van een nieuwe basisbeurs verzette. Geen wonder dat allerlei oppositiepartijen gisteren hun gelijk haalden: ze zeiden het toch al jaren?
Schuldenberg
‘Al die tijd was er voor heel veel dingen al een politieke meerderheid, maar de VVD wilde het niet en heeft het tegengehouden’, zei SP-leider Lilian Marijnissen. ‘De samenleving krijgt nu de rekening. Want we zitten nu met een onwijs lerarentekort. We zitten nu met de woningnood. We zitten nu met een generatie studenten met een enorme schuldenberg, die daar echt niet zomaar van af is.’
Het is dus goed nieuws dat de basisbeurs terugkeert, menen ook de oppositiepartijen. Maar daarmee is de kous niet af: waarom krijgen studenten zo weinig compensatie voor het mislopen van de basisbeurs?
Marijnissen: ‘Dat zijn de studenten die de dupe zijn geworden van een totaal mislukt politiek experiment, namelijk het leenstelsel, ook wel het ‘schuldenstelsel’ genoemd. Er is een hele generatie die zich in de schulden heeft moeten steken en dan komt het kabinet-Rutte IV met een toch wel wat karige fooi.’
Niet accepteren
Ook Farid Azarkan van DENK noemde één miljard euro om alle studenten te compenseren ‘echt te mager’. ‘Dat gaan de studenten niet accepteren. Als je studenten in totaal 12 miljard hebt afgepakt, is het dan eerlijk om 1 miljard te reserveren voor de teruggave?’
Iets is beter dan niets, was de reactie van fractieleider Jan Paternotte van regeringspartij D66: ‘Is één miljard euro helemaal dekkend voor het bedrag van de basisbeurs, als je het terug zou rekenen? Nee, maar het is wel een mooie stap en ik denk dat de studenten daar meer aan hebben dan wanneer ze dat niet hadden gekregen.’
Jesse Klaver van GroenLinks miste de onderbouwing. ‘Er is gewoon een bedrag gepakt en er is gezegd: dit is wat we over hebben voor die studenten. Maar wat is de reden dat we het bij een miljard houden? Is het gerechtvaardigd dat het maar één miljard is, of moet het veel meer zijn? Of is het onzin dat we daar überhaupt geld naartoe sturen?’
Ondoordacht
Zo probeerde ook Volt de discussie in beweging te krijgen. ‘Zou het kabinet een generatietoets willen uitvoeren op dit regeerakkoord, zodat veel duidelijker is wat de effecten zijn voor de toekomstige generaties?’, vroeg fractievoorzitter Laurens Dassen. ‘Is het kabinet bereid om daarbij ook te kijken naar een eerlijke compensatie voor studenten die onder het leenstelsel hebben gestudeerd, zodat zij niet de dupe worden van een ondoordacht systeem?’
Ook Sylvana Simons van BIJ1 stipte de compensatie aan. ‘De pechgeneratie heeft zich voor zoiets cruciaals als het volgen van onderwijs diep in de schulden moeten werken’, zei ze. ‘BIJ1 zou hen niet afschepen met een luttele duizend euro, maar kiezen voor een eerlijke compensatie.’
Stress
Zowel DENK als de BoerBurgerBeweging koppelde de psychische problemen onder jongeren mede aan het leenstelsel. DENK noemde stress, depressie en burn-outs. BBB-Kamerlid Caroline van der Plas: ‘Ze hebben meer schulden, mede dankzij het leenstelsel, ze kunnen geen huis krijgen, ze worden opgesloten op hun kamers vanwege de covidmaatregelen en ze kunnen niet meer jong en onbezorgd zijn zoals mijn generatie dat was.’
Vandaag gaat het debat verder en reageert het kabinet op de kritiek.
