Ten overstaan van een publiek van 1.800 studenten, onder leiding van presentator Pieter Jan Hagens, gingen zes lijsttrekkers in debat over onder meer migratie. Maar gezinshereniging, waar het kabinet over gevallen is, kwam niet of nauwelijks ter sprake.
Pieter Omtzigt (NSC) haalde zodra het kon de buitenlandse studenten erbij. 'Veertig procent van de plekken op de universiteit is nu voor buitenlandse studenten. We geven ze een basisbeurs vanaf dit jaar als ze een dag per week werken. En dat betekent dat die plekken en die woonruimte – want dat zijn 120 duizend kamers – niet beschikbaar zijn.'
Rob Jetten (D66) verlegde het probleem. 'In heel veel studentensteden zijn er te weinig studentenwoningen, dus we moeten gewoon veel meer studentenwoningen bijbouwen, zodat je – of je nou een Nederlandse student of een buitenlandse student bent – gewoon een fatsoenlijk dak boven je hoofd hebt.'
'Maar ik ben de afgelopen weken in veel universiteitssteden geweest', vervolgde Jetten, 'en dan vertel ik aan studenten dat er partijen zijn die alle Engeltalige bachelors willen verbieden en alleen nog maar les willen geven in het Nederlands. Dan zeggen de studenten tegen mij: ik kies bewust voor een Engelstalige studie omdat er dan ook buitenlands talent is, studenten die mij kunnen inspireren en die ik kan ontmoeten.'
'Even stoppen'
Aan Geert Wilders vroeg de gespreksleider: 'Wat zegt u tegen deze studenten?' Wilders: 'In het Nederlands of in het Engels? Wat ons betreft: ook daar even mee stoppen nu. In het Nederlands college geven, dat is het allerbelangrijkste.' Nederlandstalige universiteiten lijken hem 'heel normaal'.
Omtzigt vond dat ook. 'De aankondiging van dit debat staat in het Engels op de website en niet in het Nederlands', zei hij over de website van de studievereniging die het debat samen met EenVandaag organiseerde. 'Hoe gek zijn we dan doorgeslagen? Kom op, we hebben hier een Nederlandse taal; die is belangrijk.'
Hij herhaalde dat de bacheloropleidingen wat hem betreft weer Nederlandstalig worden – ook aan de technische universiteiten. 'Als je veertig procent van de studieplekken op de technische universiteit aan buitenlandse studenten geeft en zegt: we hebben straks te weinig technici… dan moet je er ook niet meer over klagen. We zijn het domste jongetje van de klas in Europa.' Zijn impliciete redenering is dat buitenlandse studenten Nederlanders van hun plaats verdringen en vaak na afstuderen weer vertrekken.
'Dom beleid'
Ook de studiefinanciering voor buitenlandse studenten blijft Omtzigt steken. 'Het is prima om enige openheid te hebben, maar dat we nu basisbeurs en aanvullende beurs geven, die stapelen met de kinderbijslag die die kinderen uit België en Duitsland krijgen… en dan hier in het Engels onderwijs geven en dan zien dat heel veel Nederlandse studenten geen plek aan de universiteit en geen kamer meer kunnen vinden… dat vind ik heel dom beleid.'
Dilan Yeşilgöz (VVD) sprak het allemaal niet tegen, al wil haar partij juist voor de technische universiteiten een uitzondering maken en Engelstalige bachelors in die sector behouden. Het aantal internationale studenten moet naar beneden, zei ze in het debat. 'Het is niet omdat we tegen internationale studenten zijn. Het is omdat er nu echt een enorme verdringing op de woonmarkt is. We moeten bijbouwen, maar daar kan je niet tegenop bouwen als je kijkt nu naar de cijfers die we hebben.'
Een groot deel van de internationale studenten gaat na hun studie weer terug naar het land van herkomst, zei ze. 'Dat betekent dat we die kennis en expertise hier kwijtraken, terwijl we het op de arbeidsmarkt wel nodig hebben. Dus het gaat niet over oneliners of ‘kom allemaal maar’, het gaat erom: wat is echt het beste voor dit land?'
Zij wil minder internationale studenten, en vooral studenten toelaten met het oog op 'de studies en banen die we hier echt nodig hebben'. Ze wil ook zorgen dat ze vervolgens hier aan het werk gaan. 'Daar gaat het om.'
'Woningbouw publieke dienst'
In deze ronde over migratie deden Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Caroline van der Plas (BBB) niet mee, zoals Yeşilgöz en Omtzigt niet meepraatten over klimaat. Bij elk onderwerp kwamen er slechts vier lijsttrekkers aan bod.
Bij de andere onderwerpen, klimaat en bestaanszekerheid, wel. Timmermans wil bijvoorbeeld dat woningbouwcorporaties weer publieke diensten worden. Veertig procent van wat ze bouwen moet weer sociale huurwoningen, vindt hij. 'Dan help je ook de doorstroom naar andere woningen.' Omtzigt ging eroverheen: 'Zeventig tot tachtig procent moet betaalbaar zijn!'
Het leenstelsel kwam helemaal aan het einde nog even ter sprake. Omtzigt memoreerde hoeveel makkelijker studeren dertig jaar geleden was. Van der Plas vroeg aandacht voor de mentale problemen van jongeren, die volgens haar mede door het leenstelsel zijn veroorzaakt: 'Financiële stress slaat heel erg naar binnen toe.'
