Zo’n tienduizend (oud-)studenten gaan geld terugkrijgen vanwege fouten van DUO in de strijd tegen misbruik van de basisbeurs. Dit gaat 61 miljoen euro kosten. Het ministerie zet nu de eerste stap en gaat met 200 duizend euro enkele tientallen (oud-)studenten compenseren.
Misbruik
Dat misbruik van de basisbeurs zit zo. Studenten die niet meer bij hun ouders wonen, ontvangen 2.250 euro meer basisbeurs per jaar. Dit verleidt sommige studenten tot sjoemelen: ze zeggen dat ze uit huis zijn, maar wonen stiekem nog thuis.
Met algoritmes, huisbezoeken en gesprekjes met hun buren heeft DUO jarenlang jacht gemaakt op zulke studenten. Daarbij bleek echter sprake van discriminatie, haalden journalisten van het HOP, Investico, NOSop3 en Trouw boven water.
Er ging sowieso iets verkeerd, want DUO verloor één op de vier rechtszaken tegen opgelegde boetes en terugvorderingen. Toen bleek ook nog eens dat vrijwel alle studenten in die rechtszaken een migratieachtergrond hadden. Nader onderzoek in opdracht van de overheid bevestigde de berichtgeving over discriminatie.
Excuses
Het vorige kabinet bood zijn excuses aan. Het huidige kabinet heeft besloten eventuele rechtszaken niet af te wachten en alle tienduizend betrokken studenten hun geld terug te geven. In totaal verwacht de overheid 47 miljoen euro te moeten terugbetalen: zo’n 4.700 euro per geval. Inclusief de uitvoeringskosten van 14 miljoen gaat de hele rechtzetting 61 miljoen euro kosten.
In een kort briefje aan de Tweede Kamer schrijft minister Eppo Bruins dat hij nu al zo’n 200 duizend euro aan (oud-)studenten gaat overmaken, ook al moet de Eerste Kamer formeel nog met de OCW-begroting instemmen.
Want sommige (oud-)studenten zagen die excuses natuurlijk ook. Enkele tientallen van hen hebben bij DUO een verzoek ingediend om hun boetes en terugvordering ongedaan te maken. De overheid moet deze verzoekschriften in behandeling nemen en op tijd reageren.
De snelle afhandeling heeft nog een voordeel, melden ambtenaren in een ‘beslisnota’ aan de minister: DUO kan ervan leren. Dan gaat het misschien soepeler als de overige ‘besluiten’ worden teruggedraaid.
Tegemoetkoming pechstudenten
Vorige week kregen overigens ook 353 duizend ‘pechstudenten’ geld. Dat zijn studenten die basisbeurs zijn misgelopen in de tijd van het leenstelsel: zij krijgen van het kabinet een tegemoetkoming. Als ze nog een studieschuld hebben, dan gaat het daar vanaf.
Maar daarbij was er dus geen sprake van een fout door DUO. De basisbeurs was per september 2015 afgeschaft en kwam per september 2023 weer terug. Politieke partijen vinden dit oneerlijk of pijnlijk voor de tussenliggende generaties en hebben besloten een tegemoetkoming te geven. Er komt in 2027 nóg een tegemoetkoming aan, maar dat plan vergt nog enige uitwerking.
