De universiteiten onderzoeken de mogelijkheid van een nieuwe promotievorm: het professional doctorate. Het nieuwe promotietraject is op de beroepspraktijk gericht en zal ongeveer twee jaar in beslag nemen. De hogescholen volgen de ontwikkelingen met argusogen.
Meer onderwijs, meer beroepspraktijk en vooral toegepast onderzoek. Dat zijn de ingrediënten van het professional doctorate zoals dat nu een jaar of twintig in Australië bestaat en sinds 1992 in Groot-Brittannië. Universiteitenvereniging VSNU kijkt op verzoek van staatssecretaris Rutte of een soortgelijk traject ook voor Nederland nuttig kan zijn en heeft een stuurgroep in het leven geroepen.
`De stuurgroep wil weten of er behoefte is aan een nieuwe promotievorm of dat het huidige systeem al voldoende ruimte voor variatie biedt', zegt een woordvoerder van de VSNU. `Het professional doctorate mag niet alleen maar bedoeld zijn om hbo'ers te `upgraden'. Onderzoek moet het uitgangspunt blijven.'
De hogescholen volgen de ontwikkelingen op de voet. Onderzoek voor en vanuit de beroepspraktijk is immers precies waar zij hun `kenniskringen' voor hebben opgericht en lectoren voor hebben aangesteld. Zij zien dan ook een rol voor zichzelf weggelegd in het professional doctorate. Lectoren zouden bijvoorbeeld als co-promotor kunnen optreden.
Sterker nog: `Het plan zal mislukken als ze ons er niet bij betrekken', voorspelt Norbert Verbraak, waarnemend voorzitter van de HBO-raad en voorzitter van Fontys Hogescholen. `Het idee komt uit onze koker. Als praktisch georiënteerde studenten zich willen verdiepen, is de wetenschap momenteel hun enige optie. Dat is jammer. Daarom zijn wij voorstander van bekostigde professional masters en professional doctorates als vervolgtraject voor hbo-studenten.'
Ook Sijbolt Noorda, rector van de gefuseerde Universiteit en Hogeschool van Amsterdam, ziet mogelijkheden voor het professional doctorate. `De variëteit in het promotietraject kan groter zijn dan nu het geval is. We experimenteren bijvoorbeeld in de kunstopleidingen met promoties op een kunstwerk of compositie in combinatie met een reflectieve tekst. In Engeland is zoiets gebruikelijk. Bij ontwerpopleidingen kun je ook promoveren op een ontwerp. Uiteindelijk is een promotie echter altijd op onderzoek gericht. Je kunt daarbinnen uiteraard kiezen voor toegepast of fundamenteel onderzoek, maar het blijft onderzoek.'
Overigens hebben de hogescholen de ambitie om in de komende tien jaar het aantal doctors in hun personeelsbestand op te schroeven tot twintig à vijfentwintig procent. Momenteel loopt het hbo op dat gebied sterk achter op het buitenland, waar het veel gebruikelijker is dat de docenten gepromoveerd zijn. En, geven de instellingen toe, pas als er meer getrainde onderzoekers in het hbo rondlopen, kan er in het hoger beroepsonderwijs een gezond klimaat voor toegepast onderzoek ontstaan. Voor die tijd zal hun rol bij promoties dus beperkt blijven - als de universiteiten hen er überhaupt bij betrekken.
Het professional doctorate zal niet in de wet verankerd worden. De wet is flexibel genoeg om nieuwe ontwikkelingen te kunnen volgen, meent staatssecretaris Rutte.
