Omdat regeringspartijen VVD en PvdA in de Eerste Kamer geen meerderheid hebben, moeten ze voor hun plannen steun zoeken bij de oppositie. Het kabinet onderhandelt - nadat andere partijen uit het overleg stapten - nog met D66, SGP en ChristenUnie over de rijksbegroting voor 2014. Misschien komt er extra geld voor het onderwijs, maar over de basisbeurs en ov-studentenkaart worden zeer waarschijnlijk geen knopen doorgehakt.
De onderhandelingen zijn schimmig; niemand lijkt te weten waar ze precies over gaan. Het nieuwe belastingplan ligt momenteel op tafel, maar de oppositiepartijen nemen de gelegenheid te baat eigen politieke voorkeuren te onderstrepen. D66 wil bijvoorbeeld ook heel graag extra geld voor onderwijs uit het vuur slepen. Het gerucht gaat dat daarvoor zo’n vijfhonderd miljoen euro extra beschikbaar zou komen.
Klopt dat, dan is de kans dat D66 instemt met het leenstelsel aanzienlijk gegroeid. In dat stelsel krijgen studenten geen basisbeurs meer en kunnen ze hun studiefinanciering alleen nog maar lenen. Dat scheelt uitwonende studenten meer dan drieduizend euro per jaar. De gemiddelde studieschuld zou flink oplopen, maar op termijn bespaart het de overheid jaarlijks zo’n achthonderd miljoen euro per jaar en dat geld komt dan beschikbaar voor het onderwijs. D66 wil dit plan alleen steunen als er daarbovenop – zoals nu in de onderhandelingen op tafel ligt – extra geld komt voor de OCW-begroting.
Maar aan de steun van D66 heeft het kabinet niet genoeg. De SGP is misschien nog wel over te halen. De partij heeft zich nooit ronduit achter het leenstelsel geschaard, maar wil er best over praten. Voor de laatste twee benodigde zetels in de Eerste Kamer zou het kabinet dan naar de ChristenUnie kunnen kijken, maar dat is waarschijnlijk tevergeefs. De ChristenUnie heeft zich altijd tegen het afschaffen van de basisbeurs gekeerd. Sterker nog, Kamerlid Joël Voordewind vroeg begin dit jaar nog aan zijn collega van de SGP waarom die zich niet even principieel tegen het leenstelsel verzette als tegen abortus.
Volgens senator Roel Kuiper, voorzitter van de ChristenUnie-fractie in de Eerste Kamer, is het partijstandpunt sindsdien niet gewijzigd. ‘De onderhandelingen met het kabinet gaan nu over het belastingplan en de begroting’, zegt hij. ‘Niet over het onderwijs. Onze mening over de basisbeurs is onveranderd.’
Oppositiepartij GroenLinks haakte deze week af in de onderhandelingen met het kabinet, omdat er te veel bezuinigd zou worden. Ook aan een leenstelsel in het hoger onderwijs stelt de partij hoge eisen: het collegegeld zou omlaag moeten en de aanvullende beurs omhoog. De kans is klein dat het kabinet die eisen gaat inwilligen. Er zijn voorlopig dus maar drie partijen over die het leenstelsel willen invoeren: VVD, PvdA en D66. Ze kunnen misschien de SGP overhalen om hen te steunen. Maar dan hebben ze in de Eerste Kamer nog altijd twee zetels te weinig. Het lijkt erop dat minister Bussemaker de basisbeurs daardoor voorlopig niet kan afschaffen, hoe graag ze dat ook wil.
