Als er grote veranderingen op stapel staan, praat de Tweede Kamer graag met experts en belanghebbenden. Dat gebeurde bijvoorbeeld toen de wet over het afschaffen van de basisbeurs op tafel lag, en gisteren spraken parlementariërs met wetenschappers, bestuurders en het bedrijfsleven over de Wetenschapsvisie 2025, die het kabinet eind november presenteerde.
Harde hand
In een tijdsbestek van drie uur mochten maar liefst twintig mensen hun zegje doen: van promovendi-vertegenwoordiger Victor de Graaff tot spinozaprijswinnaar Peter Hagoort en van Thomas Grosveld van werkgeversorganisatie VNO-NCW tot Jos Engelen van wetenschapsfinancier NWO. De korte spreektijd van twee minuten die daar het gevolg van was, moest de voorzitter met harde hand handhaven. Engelen kreeg de lachers op zijn hand toen hij opmerkte dat hij helemaal in de war was geraakt van haar vermaning zijn betoog af te ronden: “Ik ben het niet gewend om tegengesproken te worden.”
Ze hadden het de afgelopen weken al laten weten, en ook tijdens het rondetafelgesprek bleken veel wetenschappers moeite te hebben met de voorgenomen reorganisatie van wetenschapsfinancier NWO. “Wetenschappers moeten niet adviseren. Wetenschappers moeten de beslissingen nemen”, liet professor Hans Chang namens de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen weten.
Niet transparant
“NWO is niet transparant en slagvaardig”, wierp consultant Koos van der Steenhoven tegen. Hij schreef het advies over NWO dat door het kabinet in de Wetenschapsvisie is omarmd. Het bestuursmodel kan volgens hem veel eenvoudiger. NWO bestaat uit verschillende regieorganen, wetenschapsgebieden en onderzoeksinstituten. Van der Steenhoven: “In dat hele systeem gaat veel belastinggeld zitten.” Bovendien is het door de opdeling in verschillende sectoren moeilijk een beurs te krijgen voor interdisciplinair onderzoek, terwijl juist daar de oplossingen zouden liggen voor grote maatschappelijke problemen.
NWO-voorzitter Engelen bleef zelf vrij kalm onder de discussie. Volgens hem loopt het allemaal zo’n vaart niet. “NWO blijft wel degelijk een organisatie die gedragen wordt door de wetenschap.” Er is een werkgroep bezig nieuwe plannen te maken om de organisatie flexibeler en slagvaardiger te maken. Dan zou het makkelijker worden om geld te krijgen voor interdisciplinair onderzoek, dacht Engelen.
Werkgroep
Hoe maken we NWO dan wél beter, wilde de Kamer vervolgens weten. Er is inderdaad meer samenwerking nodig tussen de disciplines, daar waren de meeste deskundigen het wel over eens. Om dat te bewerkstelligen heeft de NWO inmiddels een werkgroep ingesteld, bezwoer Engelen opnieuw. “De wetenschapsvisie biedt de ruimte om die stap te zetten.”
Consultant Van der Steenhoven vond het niet overtuigend. “In de huidige structuur gaat het NWO niet lukken om zich meer bezig te houden met interdisciplinaire vraagstukken.”
Wat de Kamerleden meenemen uit de kakofonie van meningen – het gesprek ging behalve over NWO ook over mondialisering, open access en wetenschapscommunicatie – zal pas medio februari blijken tijdens het debat met de staatssecretaris en de minister.
