Samsom studeerde technische natuurkunde in Delft (vanaf 1989). Voor hij de politiek in stapte, was hij actief bij Greenpeace. Wat was daarvoor zijn drijfveer, wilden Hiska Bakker en Peter Timmerman van Studium Generale weten. Zij organiseerden het interview samen met studieverenigingen Arago (natuurkunde), Ockham (honourstrack) en ingenieursvereniging KIVI.
Samsom: ‘Toen ik veertien was ontplofte de reactor in Tsjernobyl. Dat was de eerste kernramp in de geciviliseerde wereld. Tegelijkertijd las ik het boek Kinderen van moeder aarde en niet veel later kreeg ik een leraar godsdienst die de leerlingen door het leven nam.’
‘Ik ben toen natuurkunde gaan studeren om iets te kunnen doen tegen kernenergie en om van onschatbare waarde te zijn voor Greenpeace. Twee jaar voor ik ging studeren had ik al een brief naar Greenpeace gestuurd voor een sollicitatie in de toekomst. Mijn keuze voor natuurkunde met kernfysica als specialisatie was snel gemaakt.’
Kerncentrales
Als natuurkundige vindt Samsom kernfysica heel interessant, maar als politicus is hij niet voor kernenergie. ‘De docent probeerde me om te praten’, vertelde Samsom. ‘Hij begreep niet dat je kernfysica interessant kon vinden maar niet voor het bouwen van centrales was. Maar iets interessant vinden betekent niet dat je ervoor bent.’
Samsom vervolgde: ‘Kernenergie is een van de manieren om onze welvaart van energie te voorzien. Er zijn voor- en nadelen en die moet je afwegen tegen andere alternatieven. Dat verandert met de tijd, ook door jullie natuurkundigen. De laatste jaren zijn bijvoorbeeld zonnetechnologie en batterijtechnologie zwaar geëvolueerd. Batterijtechnologie redt het net niet voor auto’s, maar we zijn er bijna. Er komen betere alternatieven voorhanden in de toekomst.’
‘Valse keuze’
Timmerman schetste nog een dilemma: als een Chinees om advies vraagt over een kolencentrale of kerncentrale, wat zou je doen? ‘Dat is een valse keuze’, antwoordde Samsom. ‘Beiden zijn niet duurzaam.’
Kijkend naar kerncentrales van de toekomst heeft Samsom nog wel hoop. ‘Thoriumreactoren geven veel minder ellende dan uraniumreactoren, want de straling blijft veel korter actief. Dat moet tussen nu en 2050 gebeuren, want dan zijn we door kolen, gas en olie heen. Hopelijk komen thoriumreactoren op tijd.’
Politicus of technicus?
Hoe ben je nuttiger? Als politicus of als technicus, wilden de interviewers weten. ‘Je hebt allebei nodig’, zei de PvdA-leider. ‘Maar uiteindelijk zijn het de ingenieurs die het verschil maken. Elon Musk heeft veel meer impact gehad met elektrische auto’s dan politici met belastingvoordelen voor duurzame energie. Ingenieurs lopen vaak voorop. Ze zijn altijd net op tijd met het vinden van een oplossing voor problemen.’
Het technisch denken in Den Haag is niet altijd handig, stelde Samsom. ‘Ordegroottes van getallen kennen is wel handig, maar probeer niet te hoofdrekenen in het debat. Veel anderen houden op met denken zodra een operator wordt genoemd. Ik heb ooit eens iemand geprobeerd te overtuigen dat 2+2 toch echt 4 is. “Kijk, daar gaat hij weer met zijn cijfers”, zei hij. Iedereen was voor hem.’
Maatschappelijk gevoel
Gevoel voor maatschappij moet in de studie zitten volgens Samsom. In zijn tijd was Delft niet echt een maatschappelijke universiteit: ‘Ik wilde in Delft vertellen wat ik met iets kon.’ Daar werd niks mee gedaan. ‘Bij mijn afstuderen moest ik een formule afleiden op het bord in plaats van die formule toe te passen. Zo kun je niet dienstbaar zijn voor de samenleving.’
Activisme noemde hij eveneens belangrijk. Samsom: ‘De twee jaren waarin ik geen studiepunten heb gehaald en me heb verbreed zijn het nuttigst geweest uiteindelijk.’
