De zon komt om elf uur ’s ochtends nog amper boven de statige gebouwen van de Zweedse hoofdstad uit, als de eerste studenten zich al melden in een van de vestigingen van de Kungliga Tekniska Högskolan (KTH). Ze sluiten deze dag een hoofdstuk af en beginnen aan een nieuw, zo wordt hun bij de diploma-uitreiking voorgehouden. Na twee jaar masteronderwijs op twee verschillende Europese universiteiten, met in de tussentijd een summerschool, moeten ze na deze dag ‘voorbij hun diploma gaan’.
Rode draad
Innovatie en ondernemerschap lopen als rode draad door de EIT Digital Master School, legt Willem Jonker, CEO van EIT Digital en deeltijdhoogleraar aan de UT uit. ‘Het begint met een goede technologische basis. ICT is de kern. Dat vullen we aan met innovatie en ondernemerschap. Deze opleiding onderscheidt zich doordat we zogeheten T-shaped informatici opleiden. Qua onderliggende motivatie is er zeker een parallel met het Twents Onderwijs Model.’
Maar verschillen zijn er ook, blijkt uit het verhaal van Jonker. ‘Ja, wij selecteren aan de poort bij onze masteropleiding. Maar we rusten onze studenten dan ook significant beter uit dan de gemiddelde student. Het is ontzettend hard werken, zelfs bij events die wat informeler lijken. Zo moet het ook eigenlijk zijn: work hard, party hard. En wij proberen dat optimaal te faciliteren. Onze studenten lopen amper vertraging op en de uitval is minimaal.’
Genderneutrale toiletten
Dat kosten noch moeite worden gespaard, blijkt wel op de diploma-uitreiking. Voorbij de ballontrossen en genderneutrale toiletten wachten de studenten en hun aanhang lokale delicatessen als toast met zalm en paté, uitgestald naast felgekleurde frisdranken. Verderop in een grote hal staan rijen stoelen en een podium opgesteld voor de toespraken.
Linnar Viik, een van de mensen die aan de wieg stond van internetbeldienst Skype, vertelt in zijn keynotelezing over de vaardigheden die in de toekomst verwacht worden van de studenten. ‘We maken een information explosion mee, maar we hebben nog niet geleerd dit volledig te begrijpen. Technologie ontwikkelt zich steeds sneller, maar de maatschappij houdt hetzelfde tempo aan. Nu dit gat groeit, zal onze toekomst bepaald worden door de mensen die dit gat kunnen overbruggen en goed gebruikmaken van informatie. Jullie visie is het grootste bezit dat jullie hebben, maak er gebruik van.’
Transformatie
Jonker, net ingevlogen vanuit Amsterdam na het uitreiken van het eredoctoraat aan Neelie Kroes in Twente, is daarna aan de beurt om de derde lichting van de masterschool toe te spreken. ‘Jullie zijn onze hoop. Jullie worden de leiders van de digitale revolutie.’ Maar Jonker waarschuwt de studenten ook. ‘Ik hoop op een sociale en inclusieve transformatie. Daar zit de grootste uitdaging in.’ Hij verwijst naar de afscheidsrede van Ed Brinksma bij de dies natalis van de UT, ‘The empathic engineer’. Jonker: ‘Dat concept is belangrijk voor jullie toekomst, dat vergt verantwoordelijkheid die jullie moeten nemen. Zorg dat de digitale transformatie hand in hand gaat met een sociale.’
Rond half vier ‘s middags, op het moment dat de EIT-studenten in ogenschijnlijk recordtempo hun diploma en stola in ontvangst nemen, wordt het al even snel donker in Stockholm. Tussen de groepsfoto’s en selfies door vertelt Jonathan Simsch over zijn jaar aan de UT als student bij EIT. ‘Een goede gemeenschap en een goede campus. Ook kon ik de verbinding met het Kennispark heel duidelijk voelen’, aldus de uit Duitsland afkomstige Simsch. ‘Wat me vooral opviel was dat het absoluut niet hiërarchisch was, professoren sprak je aan bij hun voornaam. De keerzijde van jullie open en directe cultuur is dat jullie soms wel brutally honest zijn.’
Uit je comfortzone
Afgestudeerde Bram Leenders deed zijn bachelor informatica aan de UT en koos daarna voor de EIT Digital Master School. Eerst een jaar in Berlijn, het jaar erop aan de KTH in Stockholm. ‘Na drie jaar in Enschede wilde ik naar grote buitenlandse steden, andere mensen uit verschillende culturen ontmoeten. Het is alsof je voor het eerst op kamers gaat; die hele beleving van uit je comfortzone komen opnieuw, maar dan in een andere stad in een ander land.’
Leenders blijft de komende tijd in Stockholm. ‘Twee maanden geleden ben ik als back end engineer aan de slag gegaan bij Spotify’, vertelt hij. ‘Niet super ondernemend, maar voor een groot bedrijf voelt het heel start-upperig en vrijaan. Mensen lopen hier rond in heavy-metal-T-shirts.’ Of hij de masterschool zou aanbevelen aan UT-studenten? ‘Als je een internationale studie wilt en een goed idee hebt van wat je op het gebied van ondernemerschap wilt doen, zeker. Als je nog niet zo zeker van je zaak bent, zal dit waarschijnlijk minder bij je passen. Tegelijkertijd is het een heel mooie kans, omdat je hier veel krijgt aangeboden, ook financieel gezien.’
Oorlogsschip en biologische kaviaar
Na het diner vervolgt het cortège zijn weg naar het Vasamuseum, waar in een enorme hal het imposante zeventiende-eeuwse oorlogsschip Vasa wordt bewaard. Hier proosten de afgestudeerden met champagne en eten ze kreeft en biologische kaviaar. ‘De tijd zal leren wat deze mensen met hun talent gaan doen’, zegt Jonker peinzend. Dat het een speciaal gezelschap is, zal de UT-hoogleraar Database Technology niet ontkennen. Hij schuwt het zelfs niet om het woord ‘elite’ in de mond te nemen. ‘Maar zeker niet in negatieve zin. Er is veel in hen geïnvesteerd. Vanaf nu kunnen ze terug gaan geven aan de maatschappij. Daarin verwachten we ook leiderschap van deze mensen. Niet iedereen hoeft ondernemer te worden, het gaat om ondernemend zijn.’
Met EIT Digital focust Jonker meer op het opschalen dan het opstarten van ondernemingen. En precies op dat gebied denkt hij dat de UT en haar partners nog veel terrein kunnen winnen. ‘Een universiteit moet een economische motor zijn in de eigen regio. De UT is een relatief jonge universiteit, maar zou meer energie kunnen steken in het aantrekken en behouden van grote spelers binnen een eigen ecosysteem. Waarom staat het hoofdkantoor van Booking.com bijvoorbeeld niet in Enschede?’
Unicorns
Jonker vervolgt: ‘Dat is waar het ons hier ook om gaat bij EIT Digital, de zeldzame unicorn-ondernemingen vinden die het potentieel hebben enorm te worden en ze daarin te accelereren. Dat is waar de UT en partners in de regio Twente goed over moeten nadenken. Een ecosysteem met alleen maar kleine spelers heb ik nog niet zien slagen.’
