Met deze en andere maatregelen wil minister Ingrid van Engelshoven de tientallen miljoenen aan ov-boetes voor studenten inperken, schrijft ze in een langverwachte brief aan de Tweede Kamer.
Dit jaar hebben studenten tot en met oktober alweer voor 29,1 miljoen euro aan boetes gekregen, meldt de minister. In eerdere jaren was het bedrag nog hoger, met een record van 52,6 miljoen euro in 2014.
Boetes
De hoge boetes zijn de Tweede Kamer een doorn in het oog. Vaak lopen studenten ertegenaan door laksheid of onwetendheid. Het groepje calculerende fraudeurs (voor wie de boete lager is dan de prijs van een gewoon ov-abonnement) is maar klein.
Het parlement besloot eerder al dat studenten alleen nog maar een boete kunnen krijgen als ze ook daadwerkelijk met hun ov-studentenkaart reizen. Verder moest de boete in de eerste maand omlaag (van 97 naar 75 euro per halve maand) en pas daarna omhoog om fraudeurs te straffen (naar 150 euro per halve maand).
De veranderingen gelden pas vanaf 1 januari 2019, laat minister Van Engelshoven weten. Ze moet daartoe de wet aanpassen en dat gaat volgens haar niet eerder lukken. Dat had haar voorganger ook al gezegd.
Winst
Ov-bedrijven maken flinke winst op de boetes, bleek uit een reconstructie van het HOP, en ze hebben beslist geen haast om het systeem te verbeteren. Maar door de politieke druk worden ze nu gedwongen naar technische oplossingen te zoeken. Uit een rapport dat de minister meestuurt naar de Kamer, blijkt dat er meer mogelijk is dan gedacht.
Als een ov-chipkaart verloren of gestolen is, komt hij op de blacklist terecht: er kan dan niet meer mee worden gereisd. Het kabinet zou het liefst zien dat dit met alle verlopen chipkaarten van studenten gebeurt: dan zijn de boetes in één klap uit de wereld.
Het probleem is dat deze studentenkaarten niet allemaal op de blacklist van de vervoersbedrijven passen: het zijn er te veel, hielden de vervoersbedrijven jarenlang vol. Bij nader inzien is dit probleem echter minder groot dan gedacht, blijkt uit het rapport.
Truc
Er is namelijk een truc mogelijk. De ov-kaarten gaan rouleren: sommige staan maandag op de blacklist, andere dinsdag en weer andere woensdag. Zo kunnen veel meer kaarten op de blacklist komen – alleen niet allemaal tegelijk. Zodra studenten met een verlopen ov-kaart inchecken en op de blacklist staan, wordt de kaart geblokkeerd en betalen ze geen nieuwe boetes meer.
De vervoersbedrijven gaan de capaciteit van de blacklist in 2018 verdubbelen, met extra ruimte in de piekmaanden juli tot en met december. Zo zullen er dus meer verlopen ov-studentenkaarten worden aangetroffen en gaat het aantal boetes verder omlaag.
Het kabinet wil ook de voorlichting aan studenten blijven verbeteren. Eerder uitte de Nationale Ombudsman felle kritiek op de communicatie van de Dienst Uitvoering Onderwijs, die studenten in de schulden zou storten. Om het studenten makkelijk te maken, komen er misschien ook ov-automaten op onderwijsinstellingen.
Afnemen
Al met al denkt de minister dat het aantal ov-boetes de komende jaren flink zal afnemen. Maar studenten moeten zelf ook opletten en hun ‘studentenreisproduct’ op tijd stopzetten, waarschuwt ze. ‘Alleen dan kunnen we gezamenlijk het aantal ov-boetes tot een minimum beperken.’
