De controleurs hadden al een paar keer aangebeld bij de studente, maar ze deed niet open. De Dienst Uitvoering Onderwijs had het vermoeden dat ze stiekem bij haar ouders woonde, en niet op het adres dat ze had doorgegeven.
Dat scheelt veel geld: uitwonende studenten krijgen zo’n 2.250 euro per jaar extra aan basisbeurs dan thuiswonende studenten. Tenminste, als ze nog recht hebben op een basisbeurs.
De controleurs keken ook naar de reisgegevens van de vrouw, die ze gekregen hadden van Translink. Ze reisde vrijwel nooit naar de halte in de buurt van haar woning, terwijl ze regelmatig in de nabijheid van haar moeders adres in- en uitcheckte.
Modellenwerk
Allemaal onzin, vond de studente, en ze spande een rechtszaak aan. Ze werkte toevallig in de buurt van haar moeder en daarom reisde ze daar vaak naartoe. En die foto’s van Facebook? Die zouden ‘in het kader van modellenwerk genomen zijn’, staat in het vonnis, en daarom zou ze op die foto’s moeilijk herkenbaar zijn.
Moet deze studente terugbetalen wat ze te veel heeft gekregen? En krijgt ze daarbovenop een boete? De rechter maakt een interessante afweging. De controleurs hebben aannemelijk gemaakt dat ze niet op haar officiële adres woont, dus de basisbeurs mag met terugwerkende kracht omlaag bijgesteld worden.
Maar mag ze ook een boete krijgen? Daarvoor is harder bewijs nodig, vindt de rechter. DUO is er niet in geslaagd om ‘zonder enige twijfel’ aan te tonen dat de studente ergens anders woonde. Dus die boete hoeft ze niet te betalen en ze krijgt ook de proceskosten terug.
Hard bewijs?
De uitspraak is interessant, omdat DUO in zulke zaken zelden heel hard bewijs heeft. Als andere rechters deze afweging overnemen, betekent dit zo ongeveer het einde van de boetes aan fraudeurs met de basisbeurs.
Overigens is het maar de vraag of DUO gebruik mag maken van de reisgegevens van studenten. Eén rechtszaak hierover heeft de dienst verloren; Translink levert de gegevens niet meer. Het kabinet bleef achter DUO staan en wacht het hoger beroep af.
In het hoger onderwijs verdwijnt dit probleem, want nieuwe studenten krijgen sinds september 2015 geen basisbeurs meer: nog even en er zijn geen hbo- of wo-studenten meer die hem hebben. In het mbo bestaat de basisbeurs nog wel.
