De proef met vouchers, officieel ‘vraagfinanciering’, is in 2016 opgezet om deeltijdopleidingen nieuw leven in te blazen. Werkenden die naast hun baan willen studeren krijgen tegoedbonnen van de overheid om onderwijs te volgen bij bekostigde en particuliere instellingen. Ze kunnen hiermee hun eigen opleiding inrichten en zelfgekozen modules – aan verschillende hogescholen – stapelen tot een diploma. De werkgever betaalt mee en kiest samen met de werknemers het vakkenpakket.
Vrije jongens
Het experiment met voucher-onderwijs was nooit onomstreden. Critici vreesden dat alleen aantrekkelijke commerciële opleidingen het hoofd boven water zouden houden. Zelfs de commissie onder leiding van Alexander Rinnooy Kan, die het experiment vormgaf in 2014, was verdeeld. Een vertegenwoordiger van vakbond FNV verliet de commissie omdat hij geen onderwijsgeld wilde geven aan ‘de vrije jongens’. De eindevaluatie van het experiment volgt in 2021.
Vorige maand maakte Van Engelshoven bekend dat ze het experiment niet gaat verlengen en niet zal uitbreiden met nieuwe opleidingen. Het huidige experiment is volgens haar te beperkt: alleen geselecteerde opleidingen in tekortsectoren doen mee. De proef verlengen zal geen extra inzichten opleveren, aldus de minister. Bovendien is er geen 10 miljoen euro beschikbaar voor de uitbreiding.
Potentie
Regeringspartijen VVD, CDA en D66 noemen dit besluit van de minister voorbarig. ‘Het experiment belandt zo in een sterfhuis met een onduidelijk perspectief voor de toekomst, terwijl het wel oplevert wat de bedoeling was (namelijk: meer studenten)’, schrijft de VVD in Kamervragen.
Uit de tussenevaluatie van ResearchNed bleek vorige maand dat de instroom van deeltijdstudenten vooral groeit aan de acht niet-bekostigde instellingen die meedoen. Maar of die groei door de vouchers komt, is nog maar de vraag. Volgens de onderzoekers nam het aantal studenten overall ook toe bij vergelijkbare bekostigde deeltijdse en duale opleidingen die niet aan het experiment deelnemen. De proef heeft volgens de evaluatie wel de potentie te groeien om zo meer gediplomeerden voor de tekortsectoren (techniek, ICT, zorg en welzijn) op te leveren.
De VVD wil weten hoeveel van de groei te danken is aan de vouchers. ‘Erkent de minister dat dit het doel was van het experiment en dat daarmee de doelstellingen met succes zijn behaald?’ Zo ja, waarom wordt de proef dan niet uitgebreid? Ook vanuit evaluatieoogpunt heeft dat een meerwaarde, vindt de partij. Op dit moment is de schaal van het experiment namelijk te beperkt om tot zinnige uitspraken te komen.
Aanpassen
De bekostigde hogescholen hebben in het algemeen negatieve ervaringen met het voucher-onderwijs. De normale bekostiging is komen te vervallen, terwijl de tegoedbonnen dit maar deels compenseren. De extra kosten zouden niet opwegen tegen de voordelen ervan. D66, ChristenUnie en VVD willen weten waarom de niet-bekostigde instellingen wel kostendekkend werken, maar de reguliere hogescholen niet.
Ziet Van Engelshoven mogelijkheden om het experiment aan te passen, zodat de bekostigde instellingen wel succesvol kunnen zijn, willen regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie weten. ‘Het kan niet zo zijn dat de minister voorbarige conclusies laat prevaleren boven mogelijke verbeteringen in de opzet van het experiment’, aldus de VVD.
Op de plank
Het CDA vindt het verder opmerkelijk dat Van Engelshoven in haar begroting geen rekening heeft gehouden met de potentiële groei van studenten met vraagfinanciering. De minister zegt dat er niet genoeg geld is om het experiment uit te breiden. Maar in 2018 is er volgens de partij nog 3,3 miljoen euro van de proef op de plank blijven liggen, waarom investeert de minister dit bedrag niet?
De minister komt binnen enkele weken met een reactie.
