Ethical assessment of research
Everyone conducting research - from a bachelor's student to a professor - will have to do an ethical assessment of their research, starting the next academic year. That is the idea behind the new UT-wide Research Ethics Policy. The goal: to create awareness of the impact of research. Rector Thom Palstra explains why.
Vanwaar dit nieuwe beleid?
Palstra: ‘We zijn bezig ons huis van integriteit verder op te bouwen. Onderzoeks-ethisch gedrag is daarbij een belangrijke pilaar. Dat is gevolg van focus op steeds meer maatschappelijk- en missiegedreven onderzoek, niet alleen nog puur technologie-gedreven. Als je als universiteit meer samenwerkt met de maatschappij, is ethisch gedrag een belangrijke factor als onderzoeker. Sterker nog, ik zie het als een groot goed voor ieder individu en de UT als organisatie die middenin de maatschappij wil staan. Dat geeft de maatschappij vertrouwen in ons.’
Wat gaat er precies veranderen?
‘Dat hangt van de huidige situatie af. Bij drie van de vijf faculteiten zijn al commissies actief, die de ethische component van onderzoeksvoorstellen toetsen. En iedere aanvraag bij de ERC of NWO dient een ethische paragraaf te hebben. De bedoeling van dit beleid is dat zo’n ethische reflectie veel breder wordt doorgevoerd, ook naar alle studenten.’
Hoe komt dat er precies uit te zien?
‘De verantwoordelijkheid ligt bij de student of onderzoeker. Diegene voert eerst een zelfassessment uit, waarbij je bijvoorbeeld moet letten op het werken met persoonsgegevens, of op wat voor manier je technologie impact gaat hebben op de maatschappij en de interactie tussen mensen. Mochten ethische vragen uit die assessment komen, dan hebben we per domein een commissie (Natural Sciences & Engineering Sciences, Computer & Information Sciences, Humanities & Social Sciences en Geo-Information Sciences, red.) die het onderzoeksvoorstel toetst op ethische dilemma’s. Is iets complexer of domein-overstijgend, dan hebben we een UT-brede commissie die zich erover buigt.’
Hoe is dit te waarborgen?
‘Het gaat niet om controle uitoefenen, maar om het faciliteren van mensen in het zelfbewust toetsen van hun eigen onderzoek op impact in de samenleving. Bewustwording is belangrijk, zorgen dat je niet lichtzinnig over ethische dilemma’s heenstapt. Als zo’n zelfassessment een afvinklijstje wordt, hebben we het niet goed gedaan. Het is juist belangrijk dat iedereen – van student tot hoogleraar – ethische toetsing onderdeel maakt van zijn of haar werk. Herkennen van onethisch gedrag is vrij eenvoudig, maar het gaat erom dat mensen de grijze gebieden herkennen en daar de goede discussies over voeren.’
Wat voor gevolgen heeft dit beleid voor de organisatie? Is dit niet een extra taak in een al vol takenpakket?
‘Bij het opstellen van dit beleid hebben we werkdruk zeker in het achterhoofd gehouden. Die afweging is van belang, maar niet dominant. Daarom streven we na dat er een goede proportionaliteit is tussen de hoeveelheid aan ethische afwegingen vooraf en wat studenten en onderzoekers daadwerkelijk tegenkomen tijdens hun onderzoek. Maar het idee is wel dat iedereen aan zo’n ethische toets wordt blootgesteld, want het is niet iets om lichtzinnig mee om te gaan. Je kunt het zien als werkdruk, maar je kunt het ook zien als voorbereiding op de verwachtingen van de maatschappij. We stellen onze medewerkers en studenten in staat om zichzelf die spiegel voor te houden.’
Het voorgestelde beleid wordt in september aan de Universiteitsraad voorgelegd, ter advies.
