De jaarlijkse prijs is in het leven geroepen om privacyschendingen van bedrijven en instanties aan de kaak te stellen. Het is dit jaar de vijftiende keer dat de prijs wordt uitgereikt.
Het juryrapport spreekt van ‘tunnelvisie en datahonger’ bij DUO, dat de rechten van studenten en oud-studenten ‘keer op keer uit het oog verliest’.
Volgsoftware
DUO heeft onder meer volgsoftware gebruikt in e-mails aan studenten en overtrad daarmee de regels. De studiefinancier kon zien of iemand zijn bericht had ontvangen en gelezen. Ook werd het IP-adres van de computer geregistreerd. DUO is ermee opgehouden toen de Volkskrant er vragen over stelde.
Verder vindt de jury het vreemd dat DUO wilde meewerken aan het delen van studieschulden met hypotheekverstrekkers. Daarnaast gaat DUO volgens de jury nogal ver om studieschulden te innen: in het buitenland kunnen wanbetalers bijvoorbeeld hun Nederlandse paspoort niet verlengen.
Naast DUO is ook NWO-afdeling ZonMW genomineerd wegens het financieren van onderzoek naar big data rondom geboorte- en jeugdzorg. De risico’s voor de privacy van gezinnen en kinderen zijn onvoldoende afgewogen, vindt de jury.
Uitkeringsfraude
De derde genomineerde (en gedoodverfde winnaar) is het Systeem Risico Indicatie, een digitaal surveillance-systeem ‘dat ongericht en onbepaald gevoelige gegevens van burgers aan elkaar koppelt om uitkeringsfraude op te sporen’, aldus de jury.
Een van de juryleden is Alex Tess Rutten, voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond. DUO kan nog niet reageren op de nominatie, laat een woordvoerder weten.
De stichting Bits of Freedom maakt zich hard voor internetvrijheid. De naam van de jaarlijkse prijs is ontleend aan de roman 1984 van George Orwell over een totalitaire samenleving waarvan de leider (Big Brother) iedereen met camera’s in de gaten houdt.
