De wetenschapsfinanciering moet op de schop, stelt een KNAW-adviescommissie onder leiding van universiteitshoogleraar en Spinoza-premie winnaar Bert Weckhuysen. Een van de ideeën om de werkdruk en hevige concurrentie terug te dringen is een zogeheten ‘rolling grant-fonds’.
Dat werkt als volgt: geef universitair (hoofd)docenten en hoogleraren voortaan een eigen werkkapitaal waar zij zonder competitie gebruik van kunnen maken. Dit zou de stormloop op onderzoeksgeld bij financiers als NWO moeten indammen én de weg vrijmaken voor meer ongebonden, nieuwsgierigheidsgedreven onderzoek.
Haken en ogen
Minister Van Engelshoven vindt het een prima plan, en gistermiddag reageerden ook de onderwijswoordvoerders van de Tweede Kamer overwegend positief. Al zitten er volgens sommige Kamerleden nog wel wat haken en ogen aan.
Zo voorzag Frank Futselaar van de SP praktische problemen en ongewenste sturing bij de verdeling van de rolling grants. Wat als een toekomstige minister vindt dat vooral technische universiteiten van zo’n fonds gebruik moeten maken, dacht hij hardop. Of een cvb de ene faculteit meer vaste financiering gunt dan de andere?
Maar Weckhuysen vindt dat er best wat vertrouwen mag zijn in instellingen en bestuurders. Het is niet de bedoeling dat zij met die middelen andere dingen doen, benadrukte hij.
Concurrentie
Jan Paternotte (D66) maakt zich zorgen dat de concurrentie om de pot onderzoeksgeld bij NWO door dit nieuwe systeem juist groter wordt. Wetenschappers die veel geld krijgen, zullen extra collega’s aannemen, redeneerde hij. Wat als die vervolgens weer allemaal beursaanvragen gaan indienen bij NWO?
Volgens KNAW-president Ineke Sluiter, die de bijeenkomst ook bijwoonde, is het niet de bedoeling dat die extra onderzoekers straks allemaal bij NWO gaan aankloppen. Ze ziet een verantwoordelijkheid voor de universiteiten en hun hrm-afdelingen om hier samen met de onderzoeksfinancier toezicht op te houden.
Tombola
SGP-Kamerlid Roelof Bisschop herhaalde tijdens de bijeenkomst zijn pleidooi voor het terugdringen van de rol van NWO, dat hij omschreef als een 'tombola'. De christelijke politicus vroeg zich af waarom in het plan van de commissie-Weckhuysen het budget van NWO buiten beschouwing was gebleven: met dat geld zou je het budget van de rolling grants immers kunnen verdubbelen, had hij bedacht.
Maar het verschuiven van geld lost niets op, vindt Weckhuysen. Het kabinet moet voor het rolling grant-fonds juist met nieuwe middelen komen. En in een discussie over NWO wilde hij liever niet belanden.
Dat is moeilijk te voorspellen, erkende Weckhuysen, maar de bedoeling van het fonds is juist dat het de rat race wat gaat dempen. Hij hoopt ook dat wetenschappers die wel een rolling grant krijgen, hun aanvragen eerst beter zullen uitwerken voordat zij deze indienen bij NWO.
