De ophef ontstond vorige maand nadat de NOS berichtte over een Groningse hoogleraar Chinese taal en cultuur die volgens zijn contract het imago van China niet mag schaden. Zijn leerstoel wordt deels bekostigd door koepelorganisatie Hanban, onderdeel van het Chinese ministerie van Onderwijs.
VVD en CDA dienden ieder een lijstje met kritische vragen in bij demissionair minister Van Engelshoven. Hoe valt zo’n contractueel verbod voor een hoogleraar te rijmen met de wetenschappelijke integriteit en de academische vrijheid, wilden de fracties weten.
Onwenselijk
Volgens de minister ligt de zaak iets genuanceerder. Het zou gaan om een ‘ontbindende bepaling’ in de overeenkomst tussen de RUG en Hanban over de leerstoel en de financiering daarvan, schrijft ze. ‘Deze overeenkomst staat los van het arbeidscontract dat de RUG heeft met de hoogleraar.’ Desondanks erkent Van Engelshoven dat zo’n bepaling kan leiden tot extra druk en (zelf)censuur. ‘Dat is onwenselijk’, meent ze.
Maar het probleem lijkt zichzelf op te lossen, blijkt uit haar beantwoording: in een gesprek met het ministerie heeft de RUG laten weten de samenwerking met Hanban – die in 2016 van start ging voor een periode van vijf jaar – niet te willen verlengen. ‘Daarmee zal de overeenkomst met betrekking tot de leerstoel nog dit jaar komen te vervallen.’
Volle aandacht
Er leven binnen VVD en CDA echter nog genoeg andere zorgen over de samenwerking met China. Hoe staat het bijvoorbeeld met de Confucius Instituten in Groningen en Maastricht, vragen de partijen. Onderzoeksinstituut Clingendael omschreef die instituten eerder als ‘verlengstukken van de Chinese staat’ en adviseerde om ze ‘los te koppelen’ van Nederlandse kennisinstellingen.
Daarover is de minister nog met de instellingen in conclaaf. De optie van het loskoppelen neemt ze ‘nadrukkelijk’ in die gesprekken mee.
Sowieso heeft het onderwerp haar volle aandacht, belooft ze. Het kabinet werkt aan allerlei maatregelen om de ‘kennisveiligheid’ in het hoger onderwijs en onderzoek te verbeteren. Daarover wil de minister de Tweede Kamer eind dit jaar een update geven.
Techgigant
Het risico op Chinese beïnvloeding houdt de Haagse gemoederen al langere tijd bezig. De Amsterdamse universiteiten UvA en VU werken sinds vorig jaar samen met techgigant Huawei. Ook dat nieuws leverde veel opgetrokken wenkbrauwen in de Tweede Kamer op. Het kabinet deed zijn best om de zorgen te sussen.
