Sinds begin juli heeft Europa een coronapaspoort: een reispas voor iedereen die is gevaccineerd, corona heeft gehad of negatief is getest. Naar aanleiding van dit nieuws besloot de UNESCO wereldcommissie voor de ethiek van wetenschap en technologie (COMEST) een statement te maken over coronapaspoorten. UT-hoogleraar Peter-Paul Verbeek is voorzitter van de commissie.
Het statement gaat niet zozeer over het Europese coronapaspoort, zegt Verbeek. ‘Het gaat over de mondiale situatie. Wat wij het allerbelangrijkste vinden is dat niemand door het coronapaspoort wordt achtergelaten. Niet iedereen kan straks een coronapaspoort laten zien, terwijl ieder mens volwaardig moet kunnen blijven deelnemen aan de samenleving.’
Vaccinatiepaspoort
Er zijn mensen die het vaccin om verschillende redenen niet kunnen of willen nemen. ‘Dat is een mensenrecht. Laat er geen misverstand over bestaan: het is onverstandig om het vaccin niet te nemen. Maar daar gaat ons statement niet over. Het gaat erom dat we de groep niet-gevaccineerden in de toekomst niet buitensluiten met een coronapaspoort.’
Daarom moeten de coronapaspoorten volgens Verbeek naast een vaccinatiebewijs ook de mogelijkheid voor een negatief testbewijs bevatten, of een herstelbewijs – wat in Europa overigens al het geval is. ‘Ook zijn er groepen, zoals ouderen, die vaak over minder digitale vaardigheden beschikken of om andere redenen niet kunnen deelnemen aan een digitaal paspoort. Dat kan zorgen voor discriminatie. Voor deze groep moet er een niet-digitaal alternatief blijven.’
Verbeek wijst ook op het belang van internationale solidariteit. ‘In veel lage- en middeninkomenslanden zijn nog geen (gratis) tests of vaccins beschikbaar voor de bevolking. Als de inwoners van deze landen door internationale coronapaspoorten niet vrij kunnen bewegen, worden ze dubbel getroffen door de coronacrisis.’
'Wetenschappelijke onzekerheden'
Hoewel de coronavaccins het volgens Verbeek mogelijk maken om de pandemie achter ons te laten, is de wetenschappelijke kennis over vaccinaties en tests nog altijd in ontwikkeling. ‘Dat is belangrijk om te onderkennen’, stelt Verbeek. ‘Er zijn wetenschappelijke onzekerheden die we moeten meenemen bij de implementatie van het coronapaspoort. Het is bijvoorbeeld niet zeker of je niemand kunt besmetten als je gevaccineerd bent. Dit kan bij mensen met een coronapaspoort zorgen voor schijnveiligheid.’
‘Ook zijn er nog onzekerheden over specifieke testresultaten. Kijk alleen maar naar wat er in het uitgaansleven gebeurt op dit moment. We moeten het voortschrijdend inzicht over de vaccins en tests daarom voortdurend meenemen bij het ontwikkelen van coronapaspoorten.’
