Het mag komend studiejaar weer: de collegebanken in zonder afstand te houden. De groepsgrootte mag alleen niet boven de 75 studenten uitkomen en in de gangen moet iedereen een mondkapje dragen en met looprichtingen rekening houden.
Maar je moet al thuisblijven zodra je verkouden bent of andere coronasymptomen hebt – met de herfst op komst zal dat vaak genoeg voorkomen. Bovendien zijn er studenten en docenten met een zwakke gezondheid die zich niet kunnen laten vaccineren.
Gezond verstand
Het ministerie van Onderwijs denkt dat universiteiten en hogescholen de praktische problemen wel kunnen oplossen met maatwerk, gezond verstand en 'wederzijds respect'. Toch roept het vragen op: hoe gaat dat dan in de praktijk?
'Ik geloof dat de gesprekken over dit onderwerp nog niet echt op gang zijn gekomen', zegt voorzitter Ama Boahene van de Landelijke Studentenvakbond. 'Ik ben er niet gerust op dat het overal goed gaat komen.'
Ook voorzitter Lisanne de Roos van het Interstedelijk Studenten Overleg waarschuwt voor problemen. 'Studenten moeten geen studievertraging oplopen als ze netjes in quarantaine gaan bij klachten', zegt ze. 'Dat zou het volgen van de regels niet stimuleren.'
Universiteiten en hogescholen gaan graag 'in gesprek' om per geval naar oplossingen te zoeken, blijkt uit een kleine rondgang. De situatie kan immers per student en per opleiding verschillen, zeggen ze. Vanwege de werkdruk willen ze niet van docenten vragen om al hun lessen zowel online als fysiek te doen.
Docenten
Met de aanwezigheid van hun docenten komt het wel goed, denken ze. 'Uit een onderzoek bleek dat het merendeel van onze medewerkers verwachtte zich in september veilig te voelen op de campus en vooral ook weer uitzag naar werken op locatie', meldt bijvoorbeeld de Universiteit Maastricht. De TU Delft wijst ook op de hoge vaccinatiegraad onder studenten: 'Die stemt ons wel positief.' En als docenten toch moeten wegblijven, kunnen ze vaak onderling wel iets regelen, verwacht de woordvoerder.
De UvA Amsterdam voorziet misschien ook weinig problemen met docenten, maar klinkt wel iets formeler. De arbo-arts kan om advies worden gevraagd, staat op de website. 'Een hogere leidinggevende of decaan/directeur beslist uiteindelijk wat de beste oplossing is.'
Studenten
Voor studenten kan het missen van lessen soms wel gevolgen hebben. De aanwezigheidsplicht gaat, met alle slagen om de arm, overal weer gelden. Misschien moeten sommigen een vak of taak op een later moment overdoen als ze niet aanwezig kunnen zijn, zegt bijvoorbeeld de Universiteit Twente. Zoiets zegt de Vrije Universiteit ook: 'Een practicum is uiteraard lastiger in te halen dan een hoorcollege, maar je zou voor sommige studenten kunnen denken aan een alternatieve opdracht.'
Om problemen met de aanwezigheidsplicht te voorkomen pleiten ISO en LSVb voor digitale oplossingen en ‘hybride’ onderwijs (met lessen die tegelijk online én fysiek zijn). Hoorcolleges kun je gewoon filmen, meent Boahene (LSVb), en volgens haar geldt dat ook voor werkgroepen. 'Je kunt een student-assistent een livestream bij een werkgroep laten verzorgen; dat zou voor veel studenten al schelen, zelfs als ze dan niet goed mee kunnen doen.'
Extra werkdruk hoeft dat niet op te leveren, denkt ze: 'Docenten lijken vooral bang dat ze twee klaslokalen tegelijk in de gaten moeten houden: fysiek en online. Maar met een student-assistent erbij hoeft dat helemaal niet.'
'De onderwijsinstellingen zijn welwillend', zegt De Roos (ISO), 'maar wij horen van hen verhalen over een hoge werkdruk bij docenten, waardoor alternatieven aanbieden moeilijker kan worden. Daar hebben we wel wat zorgen over.'
Werkdruk
Inderdaad, blijkt uit de antwoorden van bijvoorbeeld Wageningen Universiteit en de Universiteit Utrecht. ‘Hybride’ onderwijs levert docenten werkdruk op, benadrukken ze, en de werkdruk is toch al hoog. Sommige instellingen, zoals de Hogeschool Rotterdam en de Universiteit van Amsterdam, hebben wel enkele speciale lokalen voor hybride onderwijs, maar daarmee kunnen ze niet álle lessen verzorgen.
Er moet meer mogelijk zijn, denkt LSVb’er Boahene: 'Ik ben ook heel blij met de terugkeer naar fysiek onderwijs, maar we hebben veel ervaring opgedaan met online onderwijs. Het zou zonde zijn als we nu alles weggooien en straks het wiel opnieuw moeten uitvinden.'
