In Antwerpen zijn vrijdagavond de prijzen voor de beste onderzoeksjournalistiek van Nederland en Vlaanderen uitgereikt: De Loep. Er waren drie winnaars en een aanmoedigingsprijs.
De Loep voor ‘opsporende onderzoeksjournalistiek’ is voor de artikelen over discriminatie bij studiebeurzenverstrekker DUO. Persbureau HOP heeft het onderzoek in gang gezet. Het kabinet heeft inmiddels excuses gemaakt.
De jury noemt de publicaties 'ontluisterend en boosmakend' en spreekt van een 'goed onderbouwde, spijkerharde conclusie'. Bovendien prijst de jury de journalistieke samenwerking 'waarmee alle relevante doelgroepen zijn bereikt en de verantwoordelijken in de politiek en het bestuur in de verdediging zijn gedrukt'.
Het schandaal
De basisbeurs is ongeveer tweeduizend euro per jaar hoger als studenten uit huis gaan en niet langer bij hun ouders wonen. Maar DUO is bang dat studenten frauderen en checkt met huisbezoeken of ze inderdaad ‘uitwonend’ zijn. Daarbij ging veel verkeerd.
Door een dubieus algoritme en een blinde vlek voor cultuurverschillen nam DUO opvallend vaak studenten met een niet-westerse migratieachtergrond in het vizier. In rechtszaken hierover had 98 procent een migratieachtergrond. DUO verloor 1 op de 4 zaken.
Belia Heilbron en Anouk Kootstra (Investico), Bas Belleman (HOP), Sumeyye Ersoy en Salwa van der Gaag (NOSop3) en Merijn van Nuland (Trouw) waren eerder genomineerd voor een andere belangrijke journalistieke prijs: De Tegel in de categorie onderzoek.
Andere nominaties
In dezelfde Loep-categorie was actualiteitenprogramma Zembla genomineerd voor onderzoek naar de Nederlandse vestiging van Dupont/Chemours in Dordrecht. De fabriek wist al dertig jaar van een groot PFAS-lek en heeft dat verzwegen.
Tevens genomineerd was het Vlaamse dagblad De Standaard. In de Belgische supermarkten liggen voedingswaren met soja die ‘ontbossings- en conflictvrij’ zou zijn. De Standaard toonde echter de link aan met landroof en ontbossing in Brazilië.
De Loep kent nog twee andere categorieën: ‘signalerende’ en ‘controlerende’ onderzoeksjournalistiek. Daarin wonnen De Groene Amsterdammer en het Vlaamse dagblad De Tijd. De aanmoedigingsprijs ging naar een journalist van dagblad Trouw.
