Het was een roerige politieke week. Afgelopen vrijdag trad NSC-staatssecretaris Nora Achahbar af vanwege de 'polariserende omgangsvormen' in het kabinet. In de ministerraad zouden racistische uitlatingen zijn gedaan.
Achahbar was binnen het ministerie van Justitie verantwoordelijk voor de afwikkeling van de toeslagenaffaire. Dat is een van de belangrijkste posten voor haar jonge partij, want oprichter Pieter Omtzigt heeft zich jarenlang in dat onderwerp vastgebeten.
Toch hield NSC het kabinet overeind. 'We vinden het pijnlijk dat Nora heeft gekozen om af te treden als staatssecretaris', staat in een verklaring van vervangend NSC-fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven, 'maar we begrijpen haar persoonlijke dilemma en keuze volkomen.'
Bruins
De andere NSC-bewindslieden, onder wie OCW-minister Eppo Bruins, bleven op hun post. Toevallig had Bruins die maandag bekendgemaakt dat de opsporing van fraude met de basisbeurs onrechtmatig was wegens ‘indirecte discriminatie’. Alle getroffen studenten krijgen hun boetes en ingetrokken basisbeurs terug.
Het haalde nauwelijks het nieuws. Alle aandacht ging naar de nasleep van het geweld in Amsterdam tussen supporters van een Israëlische voetbalclub en jongeren die hen door de stad heen opjaagden. Het was volgens velen een uitbarsting van antisemitisme. Israël wilde vliegtuigen sturen om zijn burgers in veiligheid te brengen, de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken kwam op stel en sprong naar Nederland en koning Willem-Alexander twitterde hoe geschokt hij was door het geweld.
Onderwijs
Premier Dick Schoof sprak die maandag van 'een integratieprobleem dat zich de afgelopen vijftig jaar heeft ontwikkeld'. De oplossing zocht hij in aanpassing van het integratiebeleid, maar ook in het onderwijs.
Afgelopen dinsdag kwamen allerlei mensen in het Catshuis over antisemitisme praten, onder wie voorzitters Maurice Limmen van de Vereniging Hogescholen en Caspar van den Berg van universiteitenvereniging UNL. Overigens waren Israël-kritische partijen als ‘Een ander Joods geluid’ niet welkom.
Debat
Een dag later ging de Tweede Kamer urenlang in debat over antisemitisme, waarbij sommige volksvertegenwoordigers naar de protesten in het hoger onderwijs verwezen. 'De voedingsbodem van Hamas-gedachtegoed is gevoed en verzadigd op universiteiten', beweerde SGP-partijleider Chris Stoffer, die in het debat niet duidelijk maakte waar hij dat op baseerde.
Verschillende coalitiepartijen overwogen repressie als oplossing. 'Ik zou willen dat wij het bezetten van stations, van universiteiten en van snelwegen proberen te verbieden, zodat dit gewoon niet meer kan', zei Geert Wilders (PVV). 'Je kunt altijd op een nette manier demonstreren, maar niet waar wij er allemaal last van hebben.'
De VVD-minister van Justitie, David van Weel, kondigde aan dat er een taskforce tegen antisemitisme komt. Deze moet onder meer met universiteiten en Joodse organisaties in gesprek gaan 'over een aantal onderwerpen die de Joodse gemeenschap op dit moment erg bezighouden'. Als voorbeeld noemde hij de pro-Palestijnse organisatie Samidoun, 'waarvan u weet dat het kabinet onlangs een spreker de toegang tot de Radboud Universiteit heeft geweigerd'.
Boycot
In het debat werd de oproep tot een boycot van Israël veelal op een hoop geveegd met antisemitisme. PVV, NSC en BBB dienden bijvoorbeeld een motie in om zo min mogelijk te praten met groepen die antisemitische uitlatingen doen of die oproepen tot een boycot van 'universiteiten met een Joods karakter'.
Eén taskforce is de SGP niet genoeg. Die partij wil dat de regering samen met de universiteiten een speciale stuurgroep vormt 'voor de bestrijding van antisemitisme in het hoger onderwijs, die zich onder andere richt op aanscherpingen om antisemitische sprekers en activiteiten te weren'.
Natuurlijk klonken er ook tegengeluiden en zochten sommigen naar raakvlakken. Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) verzocht de regering om ook met moslims in gesprek te gaan en de spanningen in de samenleving te verminderen. Verder leek een versterking van het onderwijs over de holocaust hem een goed idee.
Activisten
Intussen werd een grote demonstratie tegen de onderwijsbezuinigingen afgeblazen uit angst voor pro-Palestijns geweld. Maar lang niet iedereen bleek ervan overtuigd dat zulk geweld inderdaad op de loer lag. Zo’n drieduizend studenten kwamen donderdag alsnog naar Utrecht. Ze maakten zich hard voor het demonstratierecht en lieten ook hun stem tegen het geweld van Israël horen.
Een dag later hebben enkele tientallen activisten in dezelfde stad een universiteitsgebouw bezet uit protest tegen de wetenschappelijke banden met Israël. De demonstranten vinden dat universiteiten medeplichtig zijn aan genocide als ze deze banden niet verbreken.
Steeds weer zoeken onderwijsbestuurders naar een evenwicht: valt er met de bezetters te praten of moeten ze de ME inschakelen? Het college van bestuur ging deze keer wel in gesprek, maar schakelde uiteindelijk ook de politie in. De ontruiming verliep 'relatief rustig', schrijft universiteitsblad DUB.
Verder
Het is afwachten wat die taskforces en stuurgroepen tegen antisemitisme allemaal gaan doen, maar niemand lijkt er wonderen van te verwachten. Zolang de oorlog in Gaza en Libanon niet voorbij is, zullen voor- en tegenstanders van de Israëlische koers zich blijven roeren.
Dus de protesten in het hoger onderwijs zijn voorlopig niet voorbij. Studenten, onderzoekers en bestuurders zullen blijven twisten over de banden met Israël en pro-Palestijnse organisaties. De afgelopen week heeft de politiek vooral de tegenstellingen vergroot.
