Sinds de terroristische aanval op Israël en de oorlog in Gaza buigen allerlei universitaire commissies zich over de academische samenwerkingen met Israël. De Tilburgse universiteit zou de ‘officiële’ banden moeten opschorten, zegt een adviescommissie onder leiding van hoogleraar mensenrechten Nicola Jägers.
Het betreft alleen de ‘institutionele’ banden. Individuele wetenschappers moeten zelf beoordelen of ze met Israëlische onderzoekers blijven samenwerken.
Wel ontvangen
De universiteit zou geen studenten of medewerkers op uitwisseling naar Israël moeten sturen. Mochten omgekeerd Israëliërs ondanks het doorsnijden van de banden naar Tilburg willen komen, dan moet de universiteit ze met open armen ontvangen: zij kunnen immers ‘de leiders, diplomaten of onderhandelaars van morgen zijn.'
De commissie stelt dat de universiteiten ‘verweven’ zijn met ‘de overheid, het leger, de inlichtingendiensten en de militaire industrie in Israël’. Ook doen de universiteiten niet genoeg om zich van het geweld te distantiëren. 'Integendeel, zij stellen hun expertise ter beschikking van het beleid en de maatregelen van de Israëlische regering in Gaza.’ Zo investeert de Tel Aviv University in drones die ‘op dit moment door het Israëlische leger in Gaza worden gebruikt.’
Het onderzoek dat wetenschappers van de Tilburg University doen met Israëlische partners heeft hier overigens weinig mee te maken. Dat gaat over mentale gezondheid, vergrijzing en darmkanker en wordt betaald door de Europese Unie, stelt de commissie. Hoe het opschorten van de samenwerking er concreet moet uitzien blijft in het midden.
Academische vrijheid
De commissie bekijkt de samenwerkingsverbanden nadrukkelijk niet vanuit het perspectief van de academische vrijheid. Over dat begrip lopen de opvattingen sterk uiteen en bovendien spelen in morele afwegingen ook andere waarden mee.
Het college van bestuur van de Tilburg University beraadt zich nog op het advies. Sinds oktober vorig jaar zijn er in veel steden protesten tegen de banden van Nederlandse universiteiten met Israëlische instellingen. Een paar kunstacademies verbraken die banden in mei, maar universiteiten wilden ze eerst door ethische commissies laten doorlichten.
UvA-docenten staken vanwege banden Israël en demonstratierecht
Bij de Universiteit van Amsterdam zijn zo’n tachtig medewerkers en docenten voor vier dagen in staking gegaan. Ze eisen dat de samenwerking met Israëlische instellingen wordt opgeschort en dat de regels voor demonstraties op de universiteit worden verruimd.
Vakbond FNV Onderwijs en Onderzoek vertegenwoordigt de werknemers en had de UvA vorige week een ultimatum gesteld dat vrijdag afliep. Het bestuur zou geweigerd hebben om serieus met de vakbond te onderhandelen over de eisen.
De UvA reageerde verbaasd op het ultimatum van de vakbond en de aangekondigde acties: de universiteit heeft net nieuwe huis- en demonstratieregels en een nieuw toetsingskader voor samenwerking met derden naar de medezeggenschap gestuurd. 'Dat is de democratische weg van besluitvorming binnen de UvA.'
