'Afgelopen maandag werd in het hele land de opening van het academisch jaar gevierd. De Universiteit van Amsterdam haalt de banden aan met China, Delft wil extra aandacht besteden aan het toepassen van onderzoeksresultaten en Eindhoven gaat intensiever samenwerken met bedrijven als Philips en Shell. In Enschede valt het einde van de zomer samen met de officiële start van het Twents Onderwijsmodel. 'Vernieuwend onderwijs, waarbij jij het beste uit jezelf haalt en dat ook nog écht interessant is!' aldus de website. Maar wat betekent het voor de student?
Bij de opening van het academisch jaar in 2012 spraken negen academici in NRC Handelsblad zich uit tegen het dominante nutsdenken van universiteiten. 'Kijken we naar het academisch onderwijs, dan zien we dat de universiteit steeds meer gezien wordt als een leerfabriek waar plofstudenten worden volgestouwd met voorverpakte kennis. De invoering van de langstudeerboete, het uitkleden van de studiebeurs, de eigen bekostiging van de masteropleiding en het opheffen van zogenaamde niet-rendabele opleidingen - al deze maatregelen lijken te zijn gebaseerd op de gedachte dat studenten zo snel mogelijk en voor eigen rekening de universiteit dienen te verlaten,' stelden zij.
Ed Brinksma stond bij de zojuist gehouden academische opening stil bij de universiteitsbrede start van het Twents Onderwijsmodel (TOM). 'Deze vernieuwingen zijn deels ingegeven door prestatieafspraken met de overheid om studenten sneller en met meer succes door hun opleiding heen te helpen,' aldus onze rector magnificus, bijna letterlijk de zorgen bevestigend die de negen academici vorig jaar uitspraken. 'Maar,' zo benadrukt hij: 'de belangrijkste reden voor deze onderwijsvernieuwingen zijn de grote veranderingen in de wereld. We moeten uitgroeien van een instituut dat mensen onderwijst naar een instituut dat studenten zelf leert leren.'
Op deze manier wordt een kostenreducerende maatregel vermomd met magere onderwijskundige motieven. Bovendien hebben deze motieven veel weg van de veranderingen in het voortgezet onderwijs uit 1998. Welke student heeft op school niet te maken gehad met Het Nieuwe Leren, het studiehuis en competentiegericht onderwijs? Oude ideeën worden gerecycled met als fundament een open deur die al honderd jaar gebruikt wordt: 'We leven in een wereld die in verandering is als nooit te voren.' Het is daarnaast de vraag hoe een regeling als TOM, waardoor het missen van een vak grote consequenties heeft, leidt tot ‘een instituut dat studenten zelf leert leren’. De onderbouwing van de rector heeft alles weg van holle management-speak die expres in het abstracte blijft omdat het feitelijk nergens op is gebaseerd.
TOM valt in het bekende rijtje bindend studieadvies, harde knip en sociaal leenstelsel. En ondanks de ambitie om studenten zelf te leren leren, worden steeds meer colleges verplicht. Met allerlei verklaringen. Rector magnificus, verstop u niet meer achter onderwijskundige retoriek en presenteer de zaken zoals ze zijn. Veins geen visie die alleen op papier bestaat, en bepaal of u een rector bent of een directeur van een bedrijf. Ooit werd er verteld dat je op de Universiteit Twente geen nummer bent, maar wij plofstudenten weten beter.'
