‘Het is toch logisch dat je als student betaalt voor je studie, en rente betaal ik toch niet’, is een uitspraak die we vaak van Enschedese studenten terugkrijgen als we ons weer eens opwinden over het leenstelsel. Toch zou meer verontwaardiging over dit stelsel op zijn plaats zijn, als je de gevolgen overziet. Het leenstelsel zorgt namelijk voor meer studiedruk, een slechtere positie op de woningmarkt en de leenvoorwaarden zijn niet zo gunstig als de overheid doet vermoeden. Daarnaast vallen de opbrengsten van het leenstelsel tot nu toe erg tegen.
Rente
De aanname dat je geen rente over je studieschuld betaalt is juist. Voor nu. Als je nu zou beginnen met het afbetalen van de lening, dan betaal je hier voor de komende 5 jaar 0% rente over. Echter, tegen de tijd dat je begint met afbetalen, doe je dat 5 jaar lang met de rente die in dát jaar is vastgesteld. De rente fluctueert met de economie en kan dus zomaar veel hoger worden. Studenten gaan op dit moment leningen aan met onjuiste verwachtingen en er niemand is die zich verantwoordelijk voelt studenten ten volste in te lichten over de daadwerkelijke gevolgen van het leenstelsel. Het enige wat wij van DUO hebben vernomen, is dat we 0% rente hoeven te betalen over het bedrag dat we tot nu toe hebben geleend. De kanttekening dat de rente over datzélfde bedrag over een tijdje heel anders kan zijn is voor veel studenten onduidelijk.
Hypotheek
De gemiddelde student bouwt een studieschuld op van 20.000 euro. Bij een bruto-inkomen van 40.000 euro, betekent dit dat je van je maximaal aan te vragen hypotheek 1.2 keer je studieschuld af kan trekken. Dit heeft zich al meerdere malen geuit in een serieuze barrière voor starters om een huis te kopen.
Studiedruk
Hier bovenop komt nog eens dat het afschaffen van de basisbeurs de studiedruk opvoert. De drijfveer om hard te studeren komt niet alleen meer voort uit plezier en interesse voor je studie, maar steeds meer vanuit de financiële druk om EC’s zo snel mogelijk binnen te slepen.
De druk om snel door je studie te moeten gaan, komt studenten duur te staan. Dit uit zich onder in enorme toename van overspannenheid onder de studenten en vraag naar psychologen. Angst op studievertraging heeft daarnaast een demotiverende werking op het oppakken van extra curriculaire activiteiten en activisme.
Kwaliteitsafspraken
Kortom, de afschaffing van de basisbeurs komt de studenten niet ten goede. Echter kan dit geld nu wel gebruikt worden voor de verbetering van de onderwijskwaliteit. De Universiteit Twente is zorgvuldig te werk gegaan tijdens het opstellen van de kwaliteitsafspraken, afspraken die per faculteit aangeven waar behoefte is aan kwaliteitsverbetering en waar het geld aan besteed moet worden. De studenten hebben mogelijkheid gekregen tot het leveren van input en de plannen zullen binnenkort gepresenteerd worden.
Positieve ontwikkelingen dus, maar wat hebben we daar tot nu toe van gemerkt? Bar weinig, als je het ons vraagt. Voor de eerste lichtingen ‘leenstelselstudenten’, was er geen basisbeurs én geen investering in kwaliteitsverbetering.
Net zo hard weer inleveren
Ook mogen de universiteiten aan de andere kant van de begroting dubbel en dwars inleveren. De ingestelde doelmatigheidskorting zorgt voor een forse afname van het te besteden budget van de universiteit. Tegelijkertijd blijft de studentenaantallen toenemen en draait het wetenschappelijk personeel van de universiteit overuren, gemiddeld zo’n 10 uur per week. Afgelopen Prinsjesdag werd er nog eens een bedrag van 20 miljoen bij de bezuinigingen opgegooid, en dat terwijl er honderdduizenden studenten een leenstelsel ingestapt zijn, wat juist ruimte in het budget had moeten bewerkstelligen. Met de positieve ontwikkelingen lijkt het voorlopig dus wel afgelopen.
Blijkbaar is het Den Haag en onze minister van Onderwijs niet duidelijk dat deze bezuinigingen ten koste gaan van de kwaliteit van het onderwijs en dat de grens is bereikt.
Kortom, laat je stem horen, ook vanuit het oosten!
Johanneke ten Broeke, Leon van der Neut (beide UReka) & Hidde Zijlstra (DAS)
