Een niet-zo-willekeurige kop boven een artikel van U-Today: 'Geef wetenschap één miljard extra'. Hoorde die niet bij dat rapport van PwC over de structurele onderfinanciering van universiteiten? Of de actie van 6 april toen academici en bestuurders zij aan zij de Hofvijver indoken in hun strijd voor een ‘Normaal Academisch Peil’? Nee, het bewuste artikel dateert uit september 2016, even later gevolgd door eenzelfde oproep van Nobelprijswinnaar Ben Feringa. Inhoudelijk week de oproep vijf jaar geleden iets af, maar de boodschap is opvallend overeenkomstig aan de noodklok die pasgeleden geluid werd: er moet minimaal een miljard bij voor de universiteiten.
De natte pakken van 6 april zijn inmiddels lang en breed terug van de stomerij, de rode baretten liggen weer achterin de kast. Ondertussen bleek politiek Den Haag drukker te zijn met zichzelf dan met een inhoudelijk onderbouwde en eensgezinde oproep. Hoewel, eensgezind? UvA-collegevoorzitter Geert ten Dam greep de gelegenheid bij de Hofvijver aan voor een steek onder water richting de volgens haar gulzige technische universiteiten. Maar Ten Dam weet even goed als de succesvol lobbyende TU’s: alle universiteiten zitten samen gevangen in een verdeelmodel. De ironie wil dat Ten Dam op haar beurt bijdroeg aan verdeeldheid, op een dag dat eensgezindheid voorop had moeten staan.
Waar de overheid ondertussen wél met honderden miljoenen tegelijk smijt voor sneltests, is het verder weer business as usual voor de universiteiten: we werken collectief door – en over. Ongetwijfeld zijn er honderden tentamens nagekeken op Hemelvaartsdag en duizenden mails beantwoord in de meivakantie. Dat soort uitspattingen zijn schrijnend voor een systeem dat gedoemd bleek om zich uit te dijen tot onwenselijke proporties. De ‘oplossing’ wordt vaak gezocht in toevoegen, in plaats van weghalen.
Een recent voorbeeld daarvan, doordrenkt van ironie: we staan als UT ondertussen onder het mom van ‘catch your breath’ al bijna een maand (!) niet bepaald stil bij ons welzijn. We worden immers onderworpen aan digitale cursussen in Tai Chi, ademhalen en lachen. En een online escaperoom om te ontsnappen uit de thuiswerkomgeving. De gekozen remedie om op adem te komen, zit volgens de UT in het organiseren van een veelheid aan online activiteiten.
Aan goede bedoelingen geen gebrek, maar het zijn initiatieven die slechts het oppervlak raken van de systematische roofbouw in de academische wereld en het stelsel dat dit aanmoedigt. Structureel overwerk, tijdelijke contracten, welzijnsafbrokkeling, basisbeursmiljoenen die grotendeels voorbijgaan aan de huidige generatie studenten, projectvoorstellen die onderin de bureaula eindigen, de ieder jaar verder stijgende studentenaantallen, eenzijdige carrièrepaden… Ze zijn daar allemaal symptoom van.
De UT is alleen niet bij machte om dit hele systeem in haar eentje om te gooien. En academici – maar net zo goed obp’ers – hebben zo’n arbeidsethos dat ze niet uit protest massaal hun taken stilleggen. In de huidige situatie kunnen we alleen ‘de ellende verdelen’, was vorige maand de wrange constatering van rector Tom Veldkamp. Maar er ligt ook een verantwoordelijkheid bij de universiteit om aan te voelen wat er níét nodig is. Het is niet voor niets dat er naar adem gehapt wordt, in onze huidige troebele thuiswerkvijvers. Laten we geen ellende als een lachcursus toevoegen, hoe goedbedoeld die ook is.
