Het is een geheid succesnummer. Zo ook maandagavond in de Pakkerij bij ASV Taste: de uren ervóór recipieert het bestuur ter ere van de verjaardag van de vereniging, maar echt druk wordt het niet. De sociteit stroomt pas vol wanneer uur U nadert: het moment waarop de almanak zal worden uitgereikt, het werkje waarin een jaar verenigingsleven is geboekstaafd en waarnaar alle leden traditiegetrouw reikhalzend uitzien.
Mijn hoofd in de almanak, dus ik besta - veel korter kan dat succes waarschijnlijk niet worden geduid. Disputen, verenigingshuizen, commissies, jaarclubs, eerstejaars, en uiteraard het zittende bestuur: alles en iedereen komt aan bod met kiekjes en statements. De almanak is het papieren bewijs van 's ledens inspanningen voor de vereniging, van de populariteit van hun clubs en clubjes. Feesten en partijen zijn vluchtig, de almanak blijft.
De jaarboekencultus valt niet meer weg te denken uit de studentikoze folklore. Een ruwe schatting leert dat er in Enschede jaarlijks zo'n vijftien almanakken het licht zien, merendeels afkomstig van gezelligheids- en studieverenigingen. Landelijk zijn dat er vele honderden. Frappant genoeg lijken die producten allemaal sprekend op elkaar, van kaft tot kaft, maar ook in de wijze van totstandkoming en financiering.
Qua vorm ligt het genre zo vast als een sonnet. Zo begint elk jaarboek met een meestal ludiek portret van de koningin, vaak geflankeerd door alle coupletten van het Wilhelmus. ASV Taste levert dit jaar als bonus een afbeelding van Máxima en Willem-Alexander. Met de almanakcommissie zelf heeft de lezer dan reeds kennisgemaakt: de makers van het boek prijken meestal breeduit op het schutblad, liefst uitgedost in kleding preluderend op het thema.
Want geen almanak zonder thema. De Taste-almanakcie koos dit jaar voor 'Perspectief', waar blijkens de foto eigenlijk geen vermomming bij te verzinnen is. Het gemiddelde thema bevindt zich ergens tussen pseudoliterair ('Ken uw klassieken' of 'Grootsch en meeslepend wil ik leven') en, in het geval van wegblijvende inspiratie, flexibel filosofisch (populair zijn de oerelement water, vuur, lucht of aarde).
De bedoeling is dat het redactionele gedeelte van het boek dit thema verzilvert, meestal in de vorm van interviews met bekende Nederlanders die grootsch en meeslepend leven of actief zijn in een van de sectoren water, vuur, lucht of aarde. De luxevariant van deze externe inbreng is de gastschrijver. Soms lukt het een almanakcommissie een BN'er zover te krijgen zelf wat gedachten aangaande oerelement of grootsch leven op papier te zetten, wat de status van het boek ten goede komt.
Eenzelfde werking gaat uit van de voorwoorden. Gewilde inleiders zijn burgemeesters, commissarissen van de koningin, en rectores magnifici. De Twentse belichaming van de laatste categorie - rector magnificus Frans van Vught - zegt nooit nee en schreef die voorwoorden aanvankelijk zelf, maar verdeelt de eervolle opdrachten tegenwoordig onder de ambtenaren in zijn apparaat.
Ook kent elke almanak een kroniek. In een apart katern worden maand voor maand de hoogte- en dieptepunten uit het mondiale nieuws doorgenomen, altijd gepaard aan de hoogtepunten van het verenigingsjaar. Natuurlijk leveren de belangrijke besturen en commissies - kennismakingstijd, dies,sociëteitsbeheer, algehele vereniging - hun verslagen in.
Maar voor de vulling van de kalkoen zorgen de lezers zelf. De uitvoerige opsomming van disputen, jaarclubs, commissies en het onvermijdelijke smoelenboek met geboortedata, studierichtingen, huisadressen, telefoonnummers en aankomstjaren van leden en eerstejaars, geven de almanak de body die het in verenigingskleuren uitgevoerde leeslint rechtvaardigt.
Ongeveer zo knelt het keurslijf, en net als in het sonnet is het aan de auteurs om er binnen deze strikte genrewetten iets moois van te maken. Papierkeuze, lettertypen, thematische uitwerking, fotomateriaal - mogelijkheden te over om je te onderscheiden van je voorgangers, en misschien belangrijker, concurrerende verenigingen. Een almanak is een visitekaartje.
Maar een almanak is ook een prijzige aangelegenheid. Even belangrijk als creativiteit is budget. Het boek van Taste, oplage 350, kostte vijftienduizend gulden. De ruim driehonderd leden tellen 25 piek neer voor een exemplaar. Een eenvoudige rekensom leert dat de commissie ongeveer de helft van haar boreling uit sponsorinkomsten heeft betaald. Vandaar waarschijnlijk dat 'computerstore Xenon' het tot het schutblad heeft geschopt.
Een ijzeren wet in de almanakkenbusiness is dat formaat en grafische luxe van een jaarboek rechtevenredig zijn met de omvang van de vereniging. Hoe groter hoe luxer. Adverteerders zijn oplagegevoelig en de offertes van drukkerijen ook. Bovendien is elke redactie afhankelijk van de erfenis van vorig jaar. Het vorige boek is de almanak waarmee je de boer op gaat.
