Ik doe het echter graag. Niet alleen vanwege het teambelang, ook omdat dit de 25ste Batavierenrace is. Voor zo'n jubileum zet je je fysiek belang opzij. Het is toch een glorieuze traditie, zo'n 'breedtesportevenement' waarvoor zevenduizend lopers uit binnen- en buitenland komen opdraven. Van professionals zoals Tartantrappers, (S)lopers en Impala's tot pretploegen die beschonken en wel mikken op de rode lantaarn.
Het eerste traject ging in 1973 nog van Nijmegen naar Rotterdam. Daar komt ook de naam vandaan; volgens de legende is dit immers de historische route die de stoere, gerstenatlievende Germaanse stam rond het begin van de jaartelling in zijn holle boomstammen aflegde. Blijkbaar sprak de oercombinatie van sportiviteit en drank de eerste organisatoren wel aan.
De tweede race liep echter al volgens de nu klassieke route van Nijmegen via Kleef, Emmerik, Dinxperlo, Barchem, Boekelo naar de campus in Enschede. Naar verluidt waren het randstedelijk verkeer en de pontjes van het rivierenland slecht bevallen. Bovendien achtte een Nijmeegse sportarts de lucht van het havengebied 'slecht voor hart en bloedvaten'.
De race is sindsdien uitgedijd: het aantal ploegen groeide van enkele tientallen tot driehonderd, wat de race volgens het Guinness Book of Records de grootste estafetteloop ter wereld maakt. De schaalvergroting leidde aanvankelijk tot uitpuilende sporthallen en files op B-wegen. Maar de Bata-organisatie ging de zaakjes steeds professioneler aanpakken.
Gekneusd
De organisatie is inmiddels een bijna militaire logistieke operatie. Neem alleen al het in goede banen leiden van de busjeskaravaan en de inzet van medische teams. En het uitgekiende sponsorbeleid dat een begroting van dik twee ton moet financieren. Nee, wie als student in de Batacommissie heeft gezeten wordt een begeerde prooi voor iedere 'recruiter'.
En dan natuurlijk het steeds geavanceerdere tijdwaarnemingssysteem. De tijd dat tussentijden per motor naar de wedstrijdleiding werden vervoerd, ligt ver achter ons. Alles gebeurt nu elektronisch. Gevolg van alle professionalisering is dat de race steevast op rolletjes loopt. Calamiteiten zijn nimmer voorgekomen, een enkele gekneusde rib daargelaten.
Voor velen is het Batafeest - 'Neerlands grootste studentenparty' - met de jaarlijks bijgestelde bierconsumptierecords het hoogtepunt. De festiviteiten begonnen in de pre-feministische jaren 1974-1975 bescheiden met majorettes en de verkiezing van Miss Batavier. Daarna kwamen de parachutisten en de popgroepen. 'Groepen bellen tegenwoordig op of ze alsjeblieft mogen komen spelen', vertelde organisator Tonnie Buitink in 1988.
De buitenwacht vindt het over het algemeen prachtig, getuige de duizenden toeschouwers die jaarlijks de feestelijke intocht van de lopers op de campus bijwonen. De Achterhoekse en Twentse agrariërs langs de route zijn minder enthousiast. De loopkaravaan blokkeert ieder jaar weer de wegen en bermen voor uitrijdende gierwagens, en de sportieve drukte maakt het melkvee van slag. 'Maar ach, eens per jaar...', zucht de boer.
Coniferen
De dorpse middenstand staat nogal ambivalent tegenover de jaarlijkse invasie van Het Student. 'De lopers nemen zelf etenswaren mee, ze kopen niets en maken er een grote rotzooi van', zei kantinebeheerder De Pruis uit Dinxperlo in 1987. En die nachtelijke herrie was natuurlijk verschrikkelijk, vond ene heer Kikkert. 'Er zou naar het publiek toe meer de positieve kant getoond moeten worden van het gebeuren.' Anderen zeuren minder. 'We doen het slaapkamerraam dicht en slapen gewoon door.'
Omwonenden ergeren zich vanouds aan de troep. Tegenwoordig worden gelukkig toiletwagens ingezet, want poep en pies blijken in een streek met een ernstig mestoverschot een probleem. In 1994 luchtte de uitbaatster van bakkerij Gussinklo bij wisselpunt Lintelo haar hart. 'De Batavierenrace? Ik vind het niets dan negatief. Ze doen hier allemaal hun behoefte tussen de coniferen. Als u eens zou zien wat ik die avond moet opruimen, één grote smeerboel is het.' Nee, de hele buurt had er 'de buik van vol'.
En ik? Ik heb zondag maar voor mijn fysiek herstel ingepland. Helaas moet ik weer finishen in Boekelo: pleisterplaats voor de laatste herstart. Straks zit iedereen die de beproeving al achter de rug heeft lekker met een pilsje in de zon te knipogen, terwijl ik amechtig hijgend en met het zwart voor de ogen schemerend richting eindstreep wankel. Vannacht zal ik dromen hoe ik voor het oog van de menigte ineenzak. Net als vorig jaar.
Ben van Raaij
