Sinds jaar en dag predikt Van der Meiden regelmatig in het Twents en daarnaast publiceert hij op 25 oktober het eerste deel van de bijbelvertaling in het Twents, bestaande uit de vier evangelieën en de Handelingen der Apostelen. Aanleiding voor het forum is de erkenning (eind vorig jaar door de Tweede Kamer en de Europese Gemeenschap) van het Nedersaksisch, waartoe ook het Twents als streektaal behoort. In Groningen, een deel van Friesland, Drenthe, Twente en een deel van Duitsland wordt Nedersaksisch gesproken.
De forumleden zullen op het symposium met elkaar en het publiek discussiren over de mogelijkheden voor het Twents in de toekomst. Behalve Van der Meiden nemen aan de discussie deel de Borculoër H.G.J. Kamp, Tweede Kamerlid voor de VVD en G. van der Vliet, uitgever van Twentse en Friese boeken.
'In Enschede liggen mijn wortels. Daar ben ik thuis. Al ben ik in 1948 weggetrokken om in Utrecht theologie te studeren. Dat wil niet zeggen dat ik elders altijd een vreemdeling ben, maar in Twente kan ik de taal van mijn jeugd weer spreken en het hebben over de vele dingen die hier gebeurd zijn, vooral gedurende de oorlog', vervolgt Van der Meiden.
Tegenbeweging
Streektalen maken de laatste jaren een algemene opleving door. Streekverhalen, dialectwoordenboeken en dialectrubrieken in de krant krijgen steeds meer aanhangers. Een dialect is een variant van een bestaande taal met eigen woorden. Een streektaal is een taal met een vastgelegde woordenschat, grammatica en eigen literatuur. Volgens Van der Meiden vindt de opleving haar oorsprong in de roep om globalisering van de samenleving. 'De groeiende voorliefde voor streektalen is een tegenbeweging in het beleid dat alle grenzen weg moeten. Onzin. Geen mens denkt Europees of mondiaal. Je moet eerst jezelf kennen voordat je de ander kent. Jonge mensen schamen zich ook niet meer voor hun dialect. Sterker nog, ze zijn er trots op. Een recent onderzoek heeft aangetoond dat jongeren in Oost-Nederland het als een teken van achterlijkheid zien wanneer je geen dialect spreekt. Bijkomend voordeel is dat wanneer je een dialect spreekt, je het Nederlands vaak ook beter beheerst.'
Reacties
Al sinds zijn studie is Van der Meiden bezig met het vertalen van de Bijbel in het Twents. Een van zijn docenten, nieuw-testamenticus professor Van Hummik, daagde hem uit op te schijven wat het Twents voor een bijbelvertaling zou betekenen. Hij ging aan de slag en begon met het geven van diensten in het Twents om zo de reacties van andere kerkgangers te kunnen peilen: 'Twents is de eigen taal en staat dicht bij de mensen. Nederlandsis aangeleerd. De Heer spreekt in de Bijbel met een Haags of Amsterdams dialect, de voor de hand liggende dialecten uit Holland.'
Sleutelen
Grootste probleem bij de bijbelvertaling is dat veel gelovigen het Van der Meiden niet in dank afnemen dat hij aan het boek durft te sleutelen. Ze vinden dat hij niet met voldoende eerbied met de tekst omspringt. 'Ik heb al meer dan duizend brieven gekregen van mensen die het niet vroom genoeg vinden. Daar klopt niets van. Met het Twents staan we veel dichter bij de oorspronkelijke bijbelteksten. Marcus is geschreven in boeren-Grieks. Ruw. We hebben in Nederland toch al de traditie om dingen heel gewichtig op te schrijven en uit te spreken: Jerúúúzalem. Daar hangt vier kilo vroomheid aan. De tekst wordt op die manier een drager van oneigenlijke vroomheid. Professor Heroma van het Nedersaksisch Taalinstituut in Groningen zei eens dat de streektaal werkelijk functioneert wanneer je in staat bent om over deze oneigenlijke devotie heen te komen. Zonder die franje ben je erin geslaagd de streektaal een eigen positie te geven.'
Bruiloft
Van der Meiden - wie goed luistert hoort nog altijd de Twentse wortels in zijn stem - zit vol voorbeelden van deze 'valse devotie'. 'Een prachtig voorbeeld is het verhaal over de bruiloft in Kana. Volgens de Statenvertaling vraagt Jezus daar aan zijn moeder: 'Vrouw wat heb ik met u te doen'. Dat zeg je niet in het Twents. Daar wordt het: 'Meisje wat heb ik met jou te maken?'. Dat is toch veel duidelijker', lacht Van der Meiden. 'Mijn stelling is dat de tekst vóór de theologie uitgaat. Er staat wat staat er. Jezus heeft het niet over zonden, maar praat over misstappen. 'Uw misstappen zijn u vergeven'. Ik wil de tekst ontdoen van de loodzware theologische lading. De Friese vertaling is werkelijk schitterend: de toon en de trefzekerheid van de woorden. De lezers zullen er versteld van staan hoeveel woorden in het Fries en Twents hetzelfde zijn.'
Fanaticus
Ondanks zijn grote liefde voor het Twents wil Van der Meiden niet als streektaalfanaticus de geschiedenis ingaan. De streektaal wordt in Overijssel door hoog en laag gesproken, maar dubbele bewegwijzeringsborden of raadsstukken in het Twents gaan te ver. 'Ik ken toch veel vooraanstaande Twentenaren die onderling graag het Twents gebruiken, maar we zitten hier niet in Friesland. Twente is heel duidelijk een deel van Nederland. Kinderen op de basisschool krijgen nu lessen in het Twents. De komende vijftig à zestig jaar is er dus een generatie die de taal leest, spreekt en schrijft. Dat is prachtig. Nog nooit zijn de perspectieven zo goed geweest. Met de bijbelvertaling hoop ik een bijdrage te kunnen leveren aan het leren van het Twents. Ik heb daar wel een aardige pet van op. Twents is een extra boven onze gewone omgangstaal Nederlands. Twents spreken is een verrijking.'
Het forum 'De toekomst van het Twents' vindt plaats zaterdagmiddag 10 februari in de Kelderbar van de Bastille. Aanvang is half twee en de toegangsprijs vijf gulden. Op vrijdagavond treedt Doede Bleeker op uitnodiging van het Frysk Studinte Selskip Twente op in de Sociëteit van de Bastille. Toegang gratis.
Prof.dr. Anne van der Meiden: 'Met mijn bijbelvertaling in het Twents ga ik terug naar de basis van de teksten.'
