De foute man: gokkast waar nooit iets uitkomt

“De foute man is te vergelijken met een gokkast: je stopt er van alles in, maar er komt nooit iets uit. De vrouw die op hem valt blijft in hem investeren en hopen dat hij zal veranderen- wat zelden gebeurt, omdat hij zelf niet lijdt onder zijn eigen gedrag”. Het is een van de vele plastische typeringen die psychotherapeute en sexuologe Carolien Roodvoets (44) hanteert in haar onlangs verschenen boek Het monsterverbond. Op uitnodiging van Studium Generale houdt ze maandag 8 maart in het kader van de Internationale Vrouwendag een lezing op de UT.

Het Monsterverbond is haar derde boek na Nu alleen de liefde nog (over singles) en De Duivelsdriehoek (over vreemdgangers). Het leest als een trein en dat doet de verkoop ook. Vlot en helder schrijvend nagelt ze als het ware zeven typen foute mannen aan de schandpaal. De versierder met bindingsangst, de jaloerse en bezitterige man, de afstandelijke en dwangmatige man, de seksueel perverse en dwingende man, de gewelddadige man, de verslaafde man en de narcistische en psychopatische man.

De ondertitel van je boek is “De aantrekkingskracht van foute mannen”. Dat scoort in brede lagen van de bevolking. Interviews in NRC Handelblad, Intermediair, Vrij Nederland en een driewekelijkse column in Tubantia getuigen daarvan. Het is een aansprekend onderwerp. Kennelijk is er een markt voor je boek.

“Dat klopt. Ik vind dat ik best een beetje commercieel mag zijn. Je zou kunnen zeggen dat ik mijn kennis verzilver door onder meer het schrijven van boeken en het geven van lezingen en workshops. Het is een interessante afwisseling van mijn dagelijkse praktijk die toch voor een belangrijk deel wordt gevuld met gezins-en relatietherapie. Ik heb bovenal een heel duidelijke missie en die is gerelateerd aan huiselijk geweld als gevolg van een rampzalig slechte relatie tussen man en vrouw. Het gaat me om de vrouwen die zwaar lijden onder zo'n relatie, en haar kinderen die in dat milieu opgroeien en later vaak hetzelfde gedrag gaan vertonen. Ik wil aandacht voor die vicieuze cirkel. Vrouwen moeten assertiever worden en absoluut kappen met een man die alles doet wat God heeft verboden. Ik hoop dat mannen en vrouwen van dit boek wat opsteken, aan het denken worden gezet en waar nodig lering trekken uit wat ik ze aanbied. Een beetje zelfreflectie kan geen kwaad. Je kunt met dit boek best thuiskomen, maar let op, je wordt er niet echt vrolijk van. Als ik een romanschrijfster was zou ik zeker schrijven over een gelukkige liefde, maar ik ben een therapeut die over haar werk schrijft en mensen komen nu eenmaal niet bij me omdat ze zo dolgelukkig zijn.”

Carolien Roodvoets houdt praktijk in het Deventer Bergkwartier. Ze heeft, vertelt ze, zelf een relatie met een “lieve man” met wie ze door het leven gaat zonder dat ze gebukt gaat onder de vrees dat hij haar zal verlaten, of haar bedondert, haar mishandelt of die op een andere manier haar vermeende macht probeert te breken. Nee, ze kan van hem op aan. Hij gaat voor haar, laat haar niet in de steek. Dat gegeven en haar boeken, goedlopende praktijk en bekendheid maken dat ze prettig in haar vel steekt en vanuit die basis anderen, vooral vrouwen, helpt. Anders lukt dat niet. Een politieagent die zelf in zijn vrije tijd softdrugs gebruikt kan in zijn werk ook niet goed optreden tegen gebruikers, vindt ze. “ Ik ben geen moraalridder, maar ik vind dat dat niet kan. En ja, ik ben wel vrouw. Die haar agressie uit naar mannen, een beetje maar. Ik vind dat de lezer dat maar moet pruimen.”

Roodvoets noemt zichzelf geen wetenschapper, maar een praktijkmens. Haar boek is grotendeels gebaseerd op haar werkervaring bij het Riagg, twaalf jaar TBS-kliniek in Nijmegen en haar eigen praktijk. Ze was na de sociale academie maatschappelijk werkster en kwalificeerde zich via voortgezette studies tot psychotherapeut en sexuologe.

Een relatie, zegt ze, is een contract dat je met z'n tweeen sluit. Als je overspel pleegt is dat fout, want je pleegt inbreuk op het contract. Een slippertje valt daar ook onder, maar is minder rampzalig als het daar bij blijft. Meerdere keren vreemd gaan leidt tot een reguliere relatie en dat is verwerpelijk. “Dan is er sprake van bedrog en is dus fout en immoreel. Bij een slippertje is het aan de betrokkene om in te schatten wat de consequenties zijn als hij of zij het thuis vertelt. Of niet. Het gaat er in beide gevallen om de schade voor de relatie beperkt te houden.”

Het is volgens Roodvoets een misverstand te denken dat een foute man onweerstaanbaar aantrekkelijk is. “Beslist niet altijd”, stelt ze in haar boek. “Zeker, er bestaan zeer aantrekkelijke foute mannen, maar de meesten zien er helaas heel gewoontjes uit en soms zelfs regelrecht onaantrekkelijk en onverzorgd. Was hij maar bloedmooi, dan was dat tenminste nog wat!” De foute man zoekt vaak een problematische, doch aardige en sympathieke vrouw. Hij valt op haar omdat hij aanvoelt dat ze veel wil geven, hij profiteert van haar zwakheid. Ze investeert voortdurend in de relatie, maar het schiet niet, ze krijgt er niks voor terug. Hij doet alles wat niet mag, ligt op de bank te zappen, kankert op het eten, gebruikt geweld als hij z”n zin niet krijgt. Het zijn mannen met een laag zelfbeeld die zich goed voelen zolang ze hun vrouw met alle middelen eronder kunnen houden. En zij, zij is niet assertief, maar onzeker, naief, afhankelijk, vaak grenzeloos onvolwassen en ze heeft net als haar partner bindingsproblemen, die veelal zijn terug te voeren op traumatische ervaringen in haar jeugd.”

Roodvoets: “Ik behandel deze vrouwen als verslaafden. Ze zijn relatieverslaafd: ze kan niet met maar man leven, maar ook niet zonder hem. Ze wil wel van hem af, maar kan het niet. Ja, dat leidt tot afkickverschijnselen: ze wil hem zien na een tijdje toch weer zien, want dan kan ze er weer even tegen. Ze kan hoogopgeleid zijn en een topfunctie bekleden. En toch valt ze op een foute man. Niet een keer, maar steeds. Hoe is het toch mogelijk, vraag ik me af, maar het gebeurt. Wanneer een vrouw keer op keer verliefd wordt op een man die niet deugt, dan heeft ze een een probleem: een partnerkeuzeprobleem. In de psychologie spreken we dan van een neurotische partnerkeuze. In die zin dat de gedachten, gevoelens, gedrag en keuzes van iemand zeer sterk bepaald worden door onbewuste en onverwerkte zaken uit het verleden. De beste partner voor haar is de man op wie ze niet heftig verliefd is. Maar, klaagt ze dan, daar val ik gewoon niet op, die vind ik niet aantrekkelijk, daar wil ik niet mee naar bed, daar voel ik gewoon niets voor”.

In hun volwassen liefdesleven krijgen mensen met een complexe voorgeschiedenis nog al eens relatieproblemen, is haar ervaring. Ze verlangen heftig naar binding en intimiteit omdat ze vroeger veel te kort zijn gekomen, maar ze zijn er tegelijkertijd ook intens bang voor. Bang om de ander echt toe te laten. Wanneer ze beiden als kind zijn vastgelopen vormen ze samen een collusie, een soort onbewust samenspel waarin ze het slechtste in elkaar naar boven halen. Terwijl ze er eigenlijk op uit zijn om hun persoonlijke problemen te overwinnen.”

Is Rob Oudkerk een foute man?

“ Ik doe daar geen uitspraak over. Ik mag niet in het openbaar iemand diagnosticeren. Maar ik heb er natuurlijk wel een mening over. In het algemeen gesproken vind ik het fout dat een man zich voor twee tientjes laten pijpen door een heroinehoer. Dat is uitbuiting en vernedering. Terwijl zo”n man heel wel in staat was geweest een gerenommeerde prostituee te bezoeken of te laten komen.” Natuurlijk volgt Roodvoets dit soort kwesties in de media. De zaak Mabel Wisse Smit vindt ze maar zwaar aangezet. “Ik denk dat Klaas Bruinsma mogelijk een klassieke psychopaat is geweest. En Mabel? Die was nog zo jong, dat moet je haar niet zo zwaar aanrekenen.”

En Heleen van Royen, is zij een foute vrouw?

“Ik moet voorzichtig zijn met wat ik zeg. Zij is journaliste, ik heb een ander vak. Voor mij staat vast dat ze persoonlijke problemen heeft, die ze heeft opgelopen in haar jeugd. Daar schrijft ze ook open over. Ook over haar eigen vreemdgaan. Haar kracht is dat ze onbeschaamd schrijft over alles wat voorbij komt, maar daar wel de gevolgen van accepteert. Ze signaleert dingen, dat heeft wel wat. Ze neemt hoe dan ook de verantwoordelijkheid voor haar eigen daden. En dat is wat foute mannen of vrouwen nou juist niet doen.”

De zaak-Murat, de Turk die in Den Haag een docent doodschoot noemt Roodvoets een voorbeeld van hoe de thuissituatie desastreuze gevolgen heeft voor een kind, dat hetzelfde gedrag vertoont als zijn “heel erg” foute vader. “Ik beweer niet dat Murat geen straf zou moeten krijgen, integendeel, maar we hebben het wel laten gebeuren en daar zijn we met z'n allen verantwoordelijk voor.”

Studium Generale lezing Carolien Roodvoets over “foute mannen”, maandag 8 maart 2004, aanvang 19.30 uur, plaats Amphitheater Vrijhof. Toegang vrij, aanmelden vooraf is niet nodig.

Tevens signeert ze die avond haar boek Het Monsterverbond.