Een klokkenluider tipte Nauta – die hoofdredacteur was van het gerenommeerde tijdschrift IEEE Journal of Solid-State Circuits – dat de Amerikaans-Roemeense chiponderzoeker Adrian Maxim grafieken van ruis publiceerde, waarin delen van de grafiek gekopieerd leken te zijn uit een andere publicatie van Maxim zelf. Nauta zocht dat uit en ontdekte uiteindelijk dat van de 81 artikelen van Maxim er zo’n zeventig vals of waarschijnlijk vals waren. Maxim, een grote naam in het vakgebied, manipuleerde ruisgrafieken, verzon namen en e-mailadressen van coauteurs en publiceerde gemiddeld een artikel per maand.
‘Dit is echt een grote zaak. In je eentje een paper per maand publiceren, daar kan ik met mijn groep aio’s niet tegenop’, vertelt Nauta. Uiteindelijk publiceerde hij in juni 2008 in het vaktijdschrift uitgebreid over de fraude. Het verbaast de UT-hoogleraar dat het nooit is opgepikt door de (internationale) pers. ‘Diederik Stapel is heel beroemd geworden, maar deze man is nooit opgemerkt. Terwijl iedereen in het vakgebied weet wie Adrian Maxim is. Er werd op congressen natuurlijk over gesproken.’
Zelf stapte Nauta ook niet met zijn verhaal naar een journalist, totdat schrijver Frank van Kolfschooten hoogleraren benaderde voor zijn boek. ‘Ik dacht: het is zo iets specialistisch, niemand snapt het. Als er dan geen journalist belt, denk je al gauw dat het niet interessant genoeg is. Van Kolfschooten is de eerste die erover schrijft. Het is goed dat het verhaal in dit boek staat. Eerst dacht ik nog dat Maxim een kleine jongen was en dat zoiets vaker gebeurde. Nu pas zie ik dat het zo’n grote case is.’
Ontspoorde wetenschap - Over fraude, plagiaat en academische mores verschijnt vrijdag 26 oktober. Uitgeverij De Kring, €19,95
