Een scherp omslagpunt in een netwerk van neuronen in het brein zet een migraineaanval in gang. Dat schrijft UT-hoogleraar lab-on-a-chiptechnologie Albert van den Berg samen met wiskundig bioloog Marten Scheffer (Wageningen) en neuroloog Michel Ferrari (Leiden) in een artikel in PLoS one. Dit is de eerste gezamenlijke publicatie van de drie wetenschappers die in 2009 de Spinoza-premie wonnen.
Bij de uitreiking van de Spinozapremie (ook wel eens de Nederlandse Nobelprijs genoemd) in 2009 besloten de laureaten Van den Berg, Ferrari en Scheffer een deel van hun premie te besteden aan een gezamenlijk onderzoek naar migraine. De publicatie in PloS one is het eerste resultaat hiervan. In het artikel schrijven de drie hoogleraren dat er een kritiek omslagpunt is in neuronen in het brein aan het begin van een migraineaanval. Mogelijk maakt die kennis het mogelijk een aanval te voorspellen en behandelen.
‘In deze publicatie zitten nog geen metingen, maar daar zijn we wel al mee bezig’, vertelt Albert van den Berg in een toelichting. In zijn UT-vakgroep werken een postdoc en enkele studenten aan het Spinoza-onderzoek. ‘We ontwikkelen sensoren die parameters kunnen meten die een indicator zijn van een migraineaanval. Bijvoorbeeld een detector voor glutamaat, een neurotransmitter. Vlak voor een migraineaanval neemt de concentratie glutamaat toe.'
‘Daarnaast werken we aan een lab-on-a-chipsysteem dat biomarkers kan meten in een nanodruppel hersenvocht’, vervolgt Van den Berg. ‘Het gaat dan eveneens om stoffen die een indicatie kunnen zijn voor een naderende migraineaanval.’
Van den Berg hoopt dat het onderzoek van de drie Spinoza-winnaars er uiteindelijk toe leidt dat migrainepatiënten een aanval kunnen afwenden. Liefst door snel nog medicatie te nemen, maar anders door alvast op bed te gaan liggen als je een migraineaanval verwacht.
Bijzondere samenwerking
‘Dit hadden we wel gehoopt natuurlijk, maar de praktijk is altijd weerbarstig’, reageert de lab-on-a-chiphoogleraar op de vraag of hij vier jaar geleden had verwacht dat de drie Spinoza-laureaten inderdaad met een gezamenlijke publicatie zouden komen. ‘Volgens mij is dit een mooi voorbeeld van onderzoek waarbij drie heel verschillende disciplines samenwerken. Dat hebben we zelf van de grond gekregen. We hebben hiervoor geen extra financiering ontvangen. We betalen dit uit onze Spinozapremie.’
Op de foto: NWO-voorzitter Jos Engelen, Michel Ferrari, Marten Scheffer en Albert van den Berg (v.l.n.r.) bij de uitreiking van Spinozapremie in 2009.
