Waarom deze trip naar Saerbeck?
Thomas Hoppe van het Centre for Studies in Technology and Sustainable Development (CSTM): ‘De excursie vormde de afsluiting van een NWO-onderzoeksproject over lokale energie-initiatieven. In Nederland heb je lokale energiecoöperaties zoals in Vasse (Twente) en Vragender (Achterhoek), maar zover als in Saerbeck zijn we nog lang niet. Op deze excursie waren CSTM-onderzoekers mee, maar ook andere deelnemers in het NWO-project zoals netbeheerders, mensen van de Euregio en afgevaardigden uit Vasse en Vragender.’
Wat maakt Saerbeck zo bijzonder?
‘De inwoners hebben daar ruim tien jaar geleden gezegd dat ze de energiehuishouding in eigen hand wilden nemen. Saerbeck wil niet meer afhankelijk zijn van grote leveranciers. Zo weten ze zeker dat ze schone energie gebruiken en dat ze niet afhankelijk zijn van bijvoorbeeld Poetin die elk moment de gaskraan dicht kan draaien. Op 1 op de 3 daken liggen zonnepanelen en net buiten de kern staat een afvalverwerkingscentrale en een biogascentrale. Op de bunkers van een oud militair depot liggen zonnepanelen en er staan zes windmolens van 135 meter hoog. Deels is dit gefinancierd door investeerders van buitenaf, maar deels ook door de lokale bevolking.’
Hoeveel levert dat Saerbeck op?
‘De lokale energiecoöperatie produceert 107 procent meer energie dan de gebruikers nodig hebben. De rest wordt met winst verkocht. Dat geld wordt deels als dividend uitgekeerd aan de leden, maar ook gebruikt voor lokale sociale initiatieven in bijvoorbeeld de ouderenzorg of het onderwijs. De Kilmakommune heeft ook effect op de lokale economie. Er komen meer bedrijven naar Saerbeck en die zorgen voor werkgelegenheid.’
Hoe is het draagvlak onder de bevolking?
‘Van de bevolking doet 35 tot 40 procent mee. In vergelijking met voorbeelden die ik uit de wetenschappelijk literatuur ken, zijn dat hoge aantallen. De burgemeester heeft een belangrijke rol gespeeld. Hij is totaal bevlogen en heeft de hele gemeenschap geïnspireerd. Dat het draagvlak zo groot is, komt ook door de aanpak. De bewoners waren nauw betrokken. Middelbare scholieren hebben bijvoorbeeld een plan gemaakt voor zonnepanelen. Ze zijn huis aan huis gaan vragen of mensen panelen wilden plaatsen. Ook zijn er crowdfunding acties geweest.’
Wat heb je in Saerbeck geleerd dat we in Nederland kunnen toepassen?
‘Waar een wil is, is een weg. Al zegt iedereen dat een klimaatneutraal dorp niet mogelijk is, Saerbeck laat zien dat het wel kan. Ondanks alle tegenwerking op gebied van wet- en regelgeving waar de bewoners mee te maken hebben gehad. Heel belangrijk is ook dat de bevolking het idee heeft dat het iets van hen is en dat de baten ten goede komen aan de lokale gemeenschap. En je hebt zo’n figuur als die burgemeester nodig die iedereen enthousiast maakt.’
Hoe gaat het verder met je NWO-onderzoek?
‘Onze bevindingen van bezoeken aan Vasse en Vragender en deze excursie schrijven we in een rapportage. Toevallig kreeg ik gisteravond ook bericht dat een nieuw NWO-voorstel is gehonoreerd. Daarvan kunnen twee promovendi aan het werk. Zij gaan een bestuurlijk en juridisch beheermodel ontwikkelen voor lokale energie- initiatieven. Het onderzoek krijgt dus een vervolg.’
