De zogeheten personalized medicines of ook wel biologicals brengen hoge ontwikkelkosten met zich mee. UT-hoogleraar Maarten IJzerman, hoofd van de afdeling Health Technology & Services Research legt uit. ‘Ongeveer veertig procent van de ontwikkeling van biologicals is bedoeld voor de oncologie. Biologicals zijn medicijnen die gemaakt zijn door genetische aanpassingen in een levend organisme. Ze zijn veel specifieker dan synthetische medicijnen en kunnen bijvoorbeeld een tumor met bepaalde kenmerken heel gericht aanvallen.’
‘Keerzijde is’, vervolgt IJzerman, ‘dat de onderzoekskosten van deze geneesmiddelen erg hoog liggen en dat ze voor een kleine, specifieke groep patiënten geschikt is. We ontwikkelen diagnostische testen om te bepalen welke patiënten baat hebben van een bepaald medicijn. Dit doet bijvoorbeeld Leon Terstappen bij MIRA.’
Levensjaren
Vragen rondom deze ontwikkelingen gaan volgens IJzerman over de gezondheidswinst, uitgedrukt in levensjaren, ook wel quality adjusted life years genoemd. ‘De vraag is, hoeveel beter zijn de medicijnen? Kun je er een maand langer meeleven? En is het ons dat waard om te vergoeden? En moet je altijd doorbehandelen? Dat is natuurlijk heel moeilijk om te beoordelen als jezelf niet in zo’n situatie zit.’
Plafond
Onlangs is in Nederland geopperd om een prijsplafond te hanteren. Bijvoorbeeld een drempel die aangeeft dat we medicijnen vergoeden als ze maximaal dertig duizend euro kosten per gewonnen levensjaar. ‘Zo’n drempel kent voor- en tegenstanders. Enerzijds geeft het een signaal voor wat de maatschappij een acceptabele prijs vindt. Maar het leidt ook tot gedrag om de prijs van medicijnen precies aan te passen zodat het net onder die drempel valt. Vandaar dat er ook naar andere mechanismen wordt gekeken om de kosten in de hand te houden.’
IJzerman vertelt dat ziekenhuizen een budget hebben voor dure geneesmiddelen. ‘Als je daarover komt, moet dat zelf worden betaald. Het gevolg is dat zorginstellingen kritischer worden met het voorschrijven van dure medicatie.’
Biosimilars
Een andere ontwikkeling is de productie van biosimilars, ‘namaak’-medicijnen, die gemaakt worden als het patent op het originele medicijn afloopt. ‘We verwachten dat deze biosimilars net als generieke medicijnen veel goedkoper zijn. Wij hebben hier afgelopen jaar onderzoek naar gedaan met Dennis Raisch, visiting professor van de University of New Mexico uit de USA.’
Maarten IJzerman was vorige week voorzitter van het symposium ‘hoeveel betalen we voor dure kankergeneesmiddelen en perzonalized medicine in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis.
