‘Een belangrijk deel van onze eigen identiteit wordt bepaald door een groepsidentiteit’, zegt Ufkes. ‘Met name in situaties waarin anonimiteit een rol speelt, zoals in Rome, kan de groepsidentiteit het snel overnemen. Mensen halen hun gevoel van eigenwaarde uit groepen en zijn snel geneigd om daar trots op te zijn en dat ook te verdedigen.’
‘Vanuit de klassieke psychologie wordt beweerd dat mensen in groepen sowieso eerder hun normen overschrijden en eerder over gaan tot geweld. Uit recenter onderzoek blijkt dat het afhankelijk is van de norm van de groep’, aldus Ufkes.
Groepsstatus aangetast
Hoe geldt dit dan voor de situatie in Rome van afgelopen donderdag? De Italiaanse krant Il Tempo kopte ‘Nederlandse beesten’ op de voorpagina, maar Feyenoordfans beweerden dat de politie schuldig was aan de rellen door uit het niets in te grijpen.
‘De aanwezigheid van politie kan een wij-zij gevoel versterken’, zegt Ufkes. ‘Wat zeker kan is dat de Feyenoordsupporters het gevoel kregen dat ze in het nauw gedreven werden. Dat versterkte het gevoel dat ze niets te verliezen hadden. Hun groepsstatus werd aangetast omdat ze het onterecht vonden dat ze in het nauw gedrukt werden. Daardoor is het mogelijk dat ze overgingen tot geweld om hun groepspositie te verbeteren.’
Boven het hooligangedrag staan
Nu er zo’n 2500 AS Roma-fans naar Rotterdam komen voor de returnwedstrijd, waaronder volgens de Italiaanse politie 500 harde kern-supporters, worden volop voorzorgsmaatregelen getroffen. Ufkes denkt dat rellen op korte termijn niet voorkomen kunnen worden. ‘Een eerste idee, los van sociale psychologie, is om een onderscheid te maken tussen algemene en extreme supporters en daarmee de groep relschoppers proberen weg te houden. Maar dat is logistiek bijna onmogelijk.’
‘Idee twee is om de Italianen te overtuigen boven het hooligangedrag te staan, zoals Feyenoord afstand nam van de rellen. Feyenoord beschermde hierdoor de eigen groepsidentiteit. Het wij-zij gevoel leeft namelijk ook onder supporters van beide clubs. Daarom is het voor de lange termijn goed om constructief te werken aan de onderlinge relatie en er samen een mooi voetbalfeest van te maken. Met de harde kern van AS Roma gaat dat voor morgen niet lukken’, vreest Ufkes.
