‘Niet alles op Facebook is rozengeur en maneschijn’, begrijpt Van Dijk de keuze van Facebook om met zo’n knop te komen. ‘Mensen betreuren bijvoorbeeld begrafenissen en willen dat kunnen uiten. Het komt voort uit de behoefte van gebruikers en Facebook heeft dat op deze manier geaccepteerd.’
Voor of tegen
Toch blijven de expressiemogelijkheden binnen het sociale netwerk beperkt, vindt Van Dijk. ‘Er wordt nogal wat afgekraakt op het internet; mensen worden weggeserveerd door gebruikers, die verwachten dat het negatieve net zo goed mogelijk moet zijn. Maar een popsong niet leuk vinden is iets anders dan een overlijden.’
Van Dijk verwacht dat de knop op een andere manier gebruikt gaat worden dan medeleven betuigen en weet daarom niet of het zo’n goed idee is. Hij ziet het wel gebeuren dat Facebook een soort opiniemedium wordt bij een politiek beladen discussie. Met één druk op de knop kun je immers aangeven of je voor- of tegenstander bent.
Wantrouwen en onzekerheid
Maar ook op kleinere schaal, bij ruzies en pesten, ziet Van Dijk de knop anders gebruikt worden dan Facebook bedoelt. ‘Het is eigenlijk veel te expliciet, veel te hard. Aan de ontvangende kant weet je niet wat achter zo’n druk op de knop zit. Het psychische effect daarvan is dat het veel harder aan kan komen bij de ontvanger, wat leidt tot wantrouwen en onzekerheid. Daar wordt totaal niet aan gedacht.’
Dat is volgens Van Dijk inherent aan het bedrijf Facebook, dat het verzamelen en verkopen van data aan adverteerders als verdienmodel hanteert. Andersom zien bedrijven al jaren mogelijkheden om Facebook als platform te gebruiken om hun doelgroep te bereiken. Niet zo gek, vindt Van Dijk, ‘want een directe reactie op een product is de beste volgens marketingpsychologen.’
‘Word genuanceerder’
‘Facebook is al lang niet meer vrijblijvend’, stelt Van Dijk. ‘Het gebruik van Facebook door bedrijven heeft ook een maatschappelijk effect. Facebook is commercieel, maar wordt juist sociaal en persoonlijk gemaakt door de gebruikers.’
En die gebruikers willen meer mogelijkheden, verwacht Van Dijk. ‘De volgende oproep zal zijn: word genuanceerder. Een dode is immers anders dan een regeringsmaatregel. Mensen willen niet dat Facebook een opiniemedium wordt.’
