Hoe word je eigenlijk een maatschappelijk betrokken ingenieur, vroeg een docent in de zaal. Studenten zijn altijd op zoek naar zingeving, had Schotman ervaren, en de beste manier is volgens hem je vak bij te houden en open te staan voor andere disciplines en geluiden.
Risico's beheersen
Dat antwoord volgde na de zesde ingenieurstroonrede die Schotman als president van het ingenieursinstituut op donderdag 15 september 2016 uitsprak in het statige pand aan de Haagse Prinsessegracht. Het was gelijk een korte samenvatting van KIVIs kijk op de rol van ingenieurs bij de aanpak van technisch-maatschappelijke kwesties zoals energievoorziening, circulaire economie, zelfrijdende auto’s of gezondheidszorg.
Bij aanpak van dergelijk onderwerpen komen in de samenleving vanzelf kwesties als werkgelegenheid, veiligheid en risico’s aan de orde. Over risico’s organiseert het ingenieursinstituut in november een heel congres, maar nu al riep Schotman op om liever risico’s te beheersen dan ze geheel uit te bannen. Zulks zou innovaties smoren.
T-vormige ingenieur
‘Een moderne ingenieur ontwikkelt niet meer vóór de samenleving maar mét de samenleving’, vatte Schotman de KIVI-visie samen. Het was Schotman in zijn reizen over de wereld voor Shell opgevallen dat Nederlandse ingenieurs relatief sterk zijn in die multidisciplinaire en maatschappelijk ingebedde aanpak. Kennelijk maken inhoudelijke dwarsverbindingen al deel uit van het Nederlandse ingenieursonderwijs. Het ideaal is een T-vormige ingenieur: met diepgang en breed georiënteerd.
De troonrede bevat ook altijd een boodschap aan de 200 meter verderop gehuisveste politiek. Het was Schotman opgevallen dat veel politieke partijen in hun verkiezingsprogramma’s hoog opgeven van innovatie. 'Helaas gaat dat niet gepaard met een budgetstelling voor onderzoek en ontwikkeling, en ook ontbreekt het vaak aan keuzes. Verstedelijking, robots in de zorg of cybersecurity – zegt u het maar.'
Regelgeving
Ook regelgeving is een politieke taak in de innovatie, zei Schotman. Laat regelgeving vernieuwing niet in de weg staan (bijvoorbeeld over drones) en bescherm bestaande marktpartijen niet tegen nieuwkomers (afvalverbranding versus hergebruik). Maak, kortom, innovaties mogelijk.
De hand in eigen boezem stekend, liet Schotman weten dat KIVI komend jaar over een aantal maatschappelijke uitdagingen deskundigen uit verschillende disciplines bijeen zal brengen om een plan van aanpak te schetsen. ‘Ingenieurs zijn logisch, maar ze denken vaak binnen de lijntjes. Sinds Darwin weten we dat grotere diversiteit tot betere oplossingen leidt.’
Samen doen
KIVI zet volgens Schotman in op versterking, verdieping en verbinding van ingenieurs. Naast het bijhouden van vakkennis in het chartered engineers programma houdt dat ook samenwerking met andere disciplines in met als doel om tot betere innovaties te komen. ‘Samen kúnnen we meer. Samen léren we meer’, sloot Schotman zijn rede af.
