Had u verwacht dat Trump de verkiezingen zou winnen?
‘Kortgezegd: nee. Met name omdat de peilingen er massaal naast zaten. Dat is trouwens wel te verklaren. Het uitvoeren van representatieve steekproeven is lastig, en de kwaliteit van dergelijke peilingen wordt vaak overschat. Daarnaast bestaat een groot deel van de Trump-stemmers uit mensen die zich afkeren van het politieke systeem. Zij voelen zich waarschijnlijk niet geroepen om mee te doen aan dergelijke peilingen. Tot slot: je vraagt mensen tijdens zo’n peiling naar een voornemen, en voornemens worden lang niet altijd uitgevoerd.’
Hoe verklaart u dat zoveel mensen op Trump stemden terwijl hij tijdens zijn campagne zoveel groepen van zich heeft vervreemd?
‘Ik had niet gedacht dat Trump in staat zou zijn zoveel kiezers naar de stembus te krijgen, want een groot deel van de Republikeinse achterban is niet blij met hem. Los daarvan denk ik dat er drie factoren spelen. Trump is in staat geweest een deel van de bevolking te mobiliseren dat normaal niet wordt aangesproken. Een overwegend blanke groep mensen met een lager opgeleide achtergrond wiens banen de afgelopen jaren onder druk zijn komen te staan. Zijn overwinningen in de Amerikaanse ‘Rust Belt’ onderstrepen dat.'
'Daarnaast zijn er de laatste jaren ontzettend veel negatieve verhalen naar buiten gekomen die Clinton neerzetten als een onbetrouwbaar lid van de politieke elite. In hoeverre dat beeld klopt kan ik niet beoordelen, maar het motiveerde volgens mij wel een hoop mensen om in ieder geval niet voor haar te stemmen. In de derde plaats zijn veel mensen met een Democratische achtergrond niet bijzonder enthousiast over Clinton. Ze heeft tijdens haar campagne de jongere, liberale kiezers en de linker vleugel van haar partij bijvoorbeeld niet goed weten te bereiken.’
Wat voor invloed zal deze verkiezing hebben op de globale politiek?
‘Dat is moeilijk te zeggen. Van Reagan en Nixon wisten we van te voren ook niet precies wat ze tijdens hun presidentschap zouden gaan doen. Toch kregen ze met name in hun buitenlandbeleid grote zaken voor elkaar. Nixon heeft in de jaren zeventig de weg naar China opengegooid en Reagan had een belangrijk aandeel in de val van de Sovjet-Unie. Het kan best zijn dat Trump’s presidentschap ook grote internationale gevolgen krijgt. De militaire samenwerking in Europa, bijvoorbeeld, zou best wel eens beter van de grond kunnen komen dan onder Clinton. De Verenigde Staten willen zich onder Trump waarschijnlijk minder bemoeien met wat er momenteel in Europa aan de hand is, terwijl Europa tegelijkertijd de hete adem van Rusland in de nek voelt. Met minder Amerikaanse steun zijn de Europese landen op elkaar aangewezen, wat wellicht resulteert in een betere coöperatie. Desalniettemin blijft het koffiedik kijken. Trump is, in ieder geval op dit moment, bijzonder onvoorspelbaar.’
Wat denkt u dat Trump’s presidentschap en de Republikeinse meerderheid in zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden betekent voor de nalatenschap van Obama?
‘Op korte termijn niet veel goeds. Obama heeft er onder andere voor gezorgd dat grote groepen mensen verzekerd zijn. De Republikeinen vinden dat persoonlijke verzekering iets is dat burgers voor zichzelf moeten regelen. Als we teruggaan naar de situatie vóór Obama, betekent dat feitelijk dat veel mensen in de Verenigde Staten in de toekomst onverzekerd zijn, met alle gevolgen van dien. Een andere erfenis van Obama is de bescherming van het milieu. De vraag is wat er met de implementatie van bijvoorbeeld de Verdragen van Parijs gaat gebeuren. Trump heeft in het verleden gezegd kolen te willen terugbrengen als energiebron. Als dat gebeurt, betekent dat natuurlijk weinig goeds voor de milieubeweging.’
En wat zal zijn invloed zijn op de sociale verdeeldheid in de VS?
‘Als de Republikeinen de belastingagenda bepalen, neemt de sociaal economische ongelijkheid alleen maar toe. Hoewel Trump zijn overwinning voor een groot deel te danken heeft aan de economisch minder bedeelden, verwacht ik dat zijn beleid ten koste gaat van juist die specifieke groep. Hij hoopt dat de economische groei dat zal compenseren, maar de Bush-administratie zette daar begin jaren ’00 ook op in en dat mislukte.'
'Wat de polarisatie in de samenleving betreft, die zou ook onder Clinton zijn toegenomen. We moeten namelijk niet vergeten dat de Amerikaanse samenleving al bijzonder gepolariseerd is. Wanneer Clinton de rechten van bijvoorbeeld homoseksuelen en etnische minderheden zou verbeteren, dan zouden de conservatieven zich bedreigd en in de steek gelaten voelen. Wat dat betreft weet ik niet of die sociale kloven zich onder Trump erger gaan ontwikkelen dan onder een andere president. De invloed die hij als rolmodel gaat hebben is verder moeilijk te voorspellen.’
Er komt nog een rechtszaak aan voor Trump. Kan dat nog van invloed zijn op zijn benoeming?
‘Dat verwacht ik niet. De zaak rondom Trump University is niet politiek. Het zal hoogstens een smet zijn op zijn imago als president. Trump zal in januari gewoon worden beëdigd.’
