De aarde draait om zijn as en het leven heeft zich aangepast aan het ritme van dag en nacht. Dat ‘circadiaan ritme’ zit in het DNA van dieren en planten verankerd.
De drie winnaars ontdekten het mechanisme van deze biologische klok in fruitvliegjes. Jeffrey Hall en Michael Rosbash lieten in 1984 zien dat één bepaald gen overdag een eiwit bouwt dat ’s nachts weer wordt afgebroken.
Ze bedachten ook dat het eiwit zijn eigen productie hindert, zodat er een soort kringloop ontstaat van aanmaken en afbreken. Ze wisten alleen niet precies hoe dat in zijn werk gaat: het eiwit zou in de kern van de cel terecht moeten komen om het gen van de biologische klok te blokkeren.
De sleutel
In 1994 ontdekte Michael Young een tweede gen (en een tweede eiwit) dat daarmee te maken heeft. Als de twee eiwitten samengaan, hebben ze als het ware de sleutel om in de celkern te komen waar het DNA wordt bewaard.
De puzzel was nog lang niet helemaal gelegd, maar deze nieuwe ontdekkingen zorgden wel voor een doorbraak. Allerlei andere publicaties volgden in het kielzog van het vandaag bekroonde onderzoek.
De Nobelprijs voor de fysiologie of geneeskunde is de eerste die dit jaar wordt uitgereikt. In het verleden hebben twee Nederlanders de prijs gewonnen: Niko Tinbergen in 1973 voor zijn onderzoek naar het gedrag van sociale dieren zoals bijen en vogels, en Christiaan Eijkman in 1929 voor zijn onderzoek naar vitamines.
De drie laureaten delen samen de prijs van negen miljoen Zweedse kronen (bijna 940 duizend euro).
