'ELections Provincial States have become midterms'
The election results of the Provincial States are a landslide. Certainly in terms of seat distribution, but also how citizens experience democracy. "We voted for the Senate, not for the provincial government," says Marcel Boogers, professor of Innovation and Regional Studies.
Boogers: ‘Het voornaamste is dat dit geen verkiezingen voor de Provinciale Staten waren, maar voor de Eerste Kamer. Dat pik je ook op in de provinciehuizen, daar zeggen mensen: we weten niet wie de kandidaten van Forum voor Democratie zijn. Lijsttrekker Thierry Baudet profileerde zich volop met landelijke thema’s als klimaat en migratie. Dat met de slogan: we moeten Rutte stoppen.’
‘Daarmee zijn de provinciale verkiezingen een soort midterms geworden, waarbij we de regering beoordelen. Dat hebben we voor een deel over onszelf afgeroepen met de grondwetherziening van 1983. Tot die tijd waren de Provinciale Statenverkiezingen en de senaat veel minder aan elkaar verbonden, om de drie jaar werd de helft van de senatoren vervangen. Daarmee hebben de Provinciale Staten zich laten degraderen tot een senaatverkiezing. Neem daarbij dat de Eerste Kamer zelf ook steeds politieker is geworden. Dan zie je met deze uitslag het resultaat.’
Wat nu, hoe nu verder?
‘Forum voor Democratie is zó groot geworden met landelijke thema’s. Dat is een verlies voor de provincie. Maar de gevestigde politiek heeft dat ook over zichzelf afgeroepen. Neem het klimaatakkoord, dat is niet democratisch tot stand gekomen en mensen herkennen zich er niet in. Het akkoord komt voort uit onderhandelingen met allerlei belangenorganisaties. Maar wie vertegenwoordigen ze eigenlijk? Bijvoorbeeld de vakbond FNV, die al lang niet meer voor al haar leden.’
‘De verkiezingen wijzen op een crisis in de representatieve democratie. Kiezers voelen zich niet vertegenwoordigd en er is veel onduidelijkheid. Wat kost de energietransitie, waar komen die windmolens? Die vragen, daar zijn wij burgers geen deelgenoot van. Dan ontstaat het sentiment dat we niet betrokken zijn. Daar speelde Baudet handig op in, door te zeggen dat het akkoord flauwekul is, gemaakt door technocraten.’
Tegelijk gingen deze verkiezingen veel mensen naar de stembus. Dat is goed voor de democratie…
‘Forum voor Democratie mobiliseerde kiezers die anders niet stemmen. Vooral veel jonge, hoogopgeleide mensen. Baudet zorgt dat de democratie meer leeft, dat zag je ook al bij het Oekraïne-referendum. Politiek wordt meer en meer entertainment, een feestje. Daarin zie je een breuk met het verleden: Nederland was altijd een makkelijk te regeren land voor de elites. Dat is nu anders.’
‘Maar de grootste verliezer is de provincie. De verkiezingen zeggen niets over het provinciale beleid. Dat vertaalt zich naar de Eerste Kamer, want ook daar komen mensen die geen achterban hebben in die provincie. Het is nog maar de vraag of Forum voor Democratie alle gewonnen zetels kan innemen, ze hebben er meer dan de benodigde mensen. En ze hadden mensen op de lijst staan die niet in de provincie wonen. Dat kan nog een probleem worden.’
