‘Wie is er hier docent?’, vraagt moderator Andrea van Pol aan de propvolle zaal op het allereerste Comeniusfestival in Utrecht. Bijna iedereen steekt zijn of haar hand op. ‘Ik sprak laatst een groep excellente wetenschappers toe, maar daar was ik niet zo van onder de indruk. Jullie excellente onderwijzers zijn wel echt top-of-the-bill’, grapt ze.
Het publiek bestaat vooral uit leden van het nog jonge Comeniusnetwerk: hbo- en wo- docenten die aantoonbaar met onderwijsinnovatie bezig zijn. Zij hebben een Comeniusbeurs ontvangen of zijn genomineerd geweest voor de Docent van het Jaar-verkiezing. De club van onderwijsvernieuwers, ondergebracht bij wetenschapsgenootschap KNAW, telt na twee jaar 163 leden en is groeiende. Ze wisselen ideeën uit over de verbetering van het hoger onderwijs en willen een spreekbuis zijn voor docenten.
Binaire stelstel
Na een uitgebreid praatje van KNAW-president Wim van Saarloos over de geschiedenis van zijn organisatie – die teruggaat tot de tijd van Napoleon – en een demonstratie van de nieuwe Comeniuswebsite door bestuurslid Ilja Boor, betreden rector magnificus Vinod Subramaniam (VU) en bestuurslid Klaas-Wybo van der Hoek (NHL Stenden) het podium.
Hoe kijken zij naar de drie belangrijkste thema’s van het Comeniusnetwerk: ‘de vorming van studenten’, ‘duurzaam docentschap’ en ‘de verhouding hbo en wo’? Vooral over dat laatste onderwerp hebben de mannen een duidelijke mening. ‘Ik behoor tot de niet zo grote groep bestuurders die denkt dat het binaire stelstel niet langer houdbaar is’, zegt Van der Hoek. ‘Ik zie de wanden van het systeem dunner worden, en dat juich ik toe’. Hij is voorstander van dubbele aanstellingen van docenten aan hogescholen en universiteit en pleit voor gezamenlijk onderzoek.
VU-bestuurslid Subramaniam is het volledig met hem eens. ‘Die grenzen zijn allemaal onzin, we moeten meer samenwerken. Denk aan duo-projecten met zowel studenten van hogescholen en universiteiten.’ Ook moeten hbo-studenten volgens hem vakken kunnen volgen waarmee ze zonder schakelprogramma direct naar een wo-master kunnen doorstromen.
Teachertalks
Hóe het hbo en wo dan dichter naar elkaar toe kunnen groeien, wordt besproken in één van de werkgroepen op het festival. Gedurende de hele dag zijn er workshops, teachertalks en posterpresentaties georganiseerd, waarin deelnemers concrete voorbeelden van onderwijsvernieuwing geven en discussiëren over nieuwe manieren om het hoger onderwijs vorm te geven. Denk aan een lab nabootsen met virtual reality, het gebruik van oral history om geschiedenisonderwijs inclusiever te maken of alternatieve methodes om studenten om te leren gaan met stress en onzekerheid.
Zo vertellen Comeniusleden in de werkgroep ‘verhouding hbo en wo’ over verschillende samenwerkingsprojecten tussen hogescholen en universiteiten. Bijvoorbeeld de Hotelschool Den Haag en de Amsterdam Business School (UvA) die samen een premaster-programma ontwikkelen of de Willem de Kooning Academie, de Erasmus Universiteit en Codarts Rotterdam die gezamenlijk een minor opzetten op het snijvlak van kunst en wetenschap.
Trots
Eerst vond Roger Teeuwen, docent en hoofd van Design & Social Practices aan de Willem de Kooning Academie, het wel even spannend hoe zo’n groep mensen uit verschillende kennisvelden samenwerkt. Maar al snel werd hem duidelijk dat er aan toewijding en creativiteit geen gebrek was. ‘De frameworks van het hbo en wo zijn wel een risico voor dit project. Is er voldoende creativiteit om de institutionele kaders te overbruggen?’
Als het aan een van de deelnemers ligt, verdwijnt die grens tussen hogescholen en universiteiten helemaal. ‘Het is niet hbo of wo, maar een master waarmee je dit wordt of een master waarmee je dat wordt.’ Een ander is het daar niet mee eens. ‘Je hebt wel degelijk verschillende professionals. Het is belangrijk het hbo profiel vast te houden en er meer trots op te zijn. Hbo’ers moeten hun bescheidenheid van zich afwerpen.’
