De eerste foto van een zwart gat zette begin april de wetenschap op z’n kop. Aan het project, de Event Horizon Telescope, werkten ook Nederlandse wetenschappers mee. Maar ondanks alle loftuitingen stopt wetenschapsfinancier NWO er geen geld meer in. ‘Ik voel me een beetje moe en in de steek gelaten door de Nederlandse wetenschap’, zei de Nijmeegse astronoom Heino Falcke, hoofd van de wetenschappelijke raad van het project, eind september in de Volkskrant.
Doorbraak
Dat bericht lazen D66 en SP ook. Zij klommen meteen in de pen om Kamervragen te stellen. Hoe kan het dat zulk onderzoek ‘op wereldtopniveau’ niet eens door de voorronde van NWO komt? Moet daar geen structurele financiering voor komen?
Nee, voor dit soort samenwerkingsvormen is sprake van langjarige financiering en geen structurele, reageert Van Engelshoven. Ze noemt de foto van het zwarte gat ‘een belangrijke wetenschappelijke doorbraak’, maar haar oordeel doet voor de besluitvorming van NWO niet ter zake. Ze heeft ‘alle vertrouwen’ in het beoordelingsproces van de financier en wil zich daar ook niet mee bemoeien.
Compleet absurd
Maar dat doet de minister in de ogen van veel onderzoekers nu toch. Ze maakt namelijk 200 duizend euro vrij voor Falcke en zijn onderzoeksgroep, ter ondersteuning van de wetenschapscommunicatie rondom het project. Dit doet ze vanwege ‘de waarde van de foto voor de Nederlandse wetenschap en het feit dat er hierdoor veel positieve aandacht voor (fundamentele) wetenschap is ontstaan’.
De kritiek op Twitter is niet mals. ‘Compleet absurd’, ‘van de pot gerukt’, ‘volstrekt willekeurig’, aldus de wetenschappers. ‘Ik sta hier wel even van te kijken: de minister van OCW die NWO omzeilt en toch geld toekent aan een wetenschapper nadat Kamervragen zijn gesteld over afwijzing van NWO subsidie-aanvraag’, schrijft voorzitter Belle Derks van De Jonge Akademie. Ze spreekt van ‘ondermijning van de legitimiteit van ons financieringssysteem uit onverwachte hoek’.
Bezorgd
Moet er nu ergens anders twee ton worden bezuinigd?, vragen de critici zich bezorgd af. Een woordvoerder van de minister laat desgevraagd weten dat de middelen uit een potje geld komen bestemd voor ‘incidentele projecten, die passen binnen het kader van de wetenschapsbrief van januari 2019, ter stimulering van de wetenschap’. Op de kritiek gaat hij niet in.
