Alles moet anders in het onderwijs, nu door het coronavirus de gebouwen leegstaan en studenten opeens afstandsonderwijs moeten krijgen. Er zijn zoveel problemen op te lossen, dat bestuurders en opleidingen snel spijkers met koppen willen slaan.
Maar raadplegen ze dan wel hun studenten en medezeggenschap? Dat verschilt nogal per instelling, zeggen studenten in medezeggenschapsraden van universiteiten en hogescholen. Het wordt vaak vergeten.
Onder het mom van noodmaatregelen passeren allerlei hogescholen en universiteiten de medezeggenschap, maar daar is helemaal geen juridische basis voor, waarschuwen de medezeggenschapsraden. Die besluiten zijn dan ongeldig.
Meebeslissen
Mag een opleiding bijvoorbeeld tentamens op afstand afnemen en studenten dan laten bekijken via de webcam? Het zogeheten ‘proctoring’ gebeurt nu veel, maar eigenlijk moet de opleidingscommissie erover meebeslissen.
Het SOM vraag de minister om hulp. Die zou de bestuurders duidelijk moeten maken dat de medezeggenschap nog steeds van belang is. ‘Dit maakt de soms wankele positie van raden sterker.’
‘De ene hogeschool betrekt de medezeggenschap overal bij, terwijl de andere zegt: we zijn in crisis, jullie hebben nu niets te vertellen’, stelt Karl van der Linde van het landelijke Studenten Overleg Medezeggenschap (SOM) in het hbo.
Bij de universiteiten gaat dat ook zo, bevestigt Daan Bos van het Landelijk Overleg Fracties, de evenknie van SOM in het wetenschappelijke onderwijs. ‘Het is heel afhankelijk van wie je tegenover je hebt. Maar een uitzonderlijke situatie is niet hetzelfde als een uitzonderingssituatie. De raden hebben dezelfde rechten en plichten als voor de crisis. Ook opleidingscommissies spelen nog steeds een belangrijke rol: ze moeten de kwaliteit van het onderwijs in de gaten houden.’
Te laat
Maar als de medezeggenschappers vragen stellen, krijgen ze de antwoorden vaak te laat of zelfs helemaal niet. Van der Linde: ‘De laatste week komt de besluitvorming weer een beetje op gang in de vorm van digitale vergaderingen, dus dat scheelt. Maar het contact met de crisisteams die de meeste universiteiten en hogescholen hebben, is echt minimaal.’
Hij heeft het gevoel dat de onderwijsinstellingen alles op alles zetten om studievertraging te voorkomen, desnoods ten koste van de onderwijskwaliteit of de examinering. ‘Daar vinden wij natuurlijk wel iets van.’ De raden hebben ook allerlei vragen over de privacy van examinering op afstand. ‘We hebben ons de afgelopen jaren intensief met de privacywetgeving beziggehouden: is die nu opeens niet meer relevant?’
Van der Linde is student aan NHL Stenden Hogeschool. Daar is het wisselend, zegt hij. ‘Als ze ergens hun zinnen op hebben gezet, dan hebben we nul komma nul in te brengen. Alleen als ze twijfelen willen ze weten hoe wij erover denken.’
Geworteld
De landelijke studentenorganisatie ISO, eveneens geworteld in de medezeggenschapsraden, ziet het iets zonniger in. ‘Wij hebben in het begin van de crisis heel duidelijk laten weten dat snelle besluitvorming er niet toe mag leiden dat medezeggenschap wordt gepasseerd’, zegt voorzitter Kees Gillesse. ‘Bestuurders hebben een informatieplicht, medezeggenschappers moeten snel reageren. Dat is weleens lastig, maar we krijgen langzaamaan het beeld dat het beter gaat.’
Wel mogen universiteiten en hogescholen van hem meer doen om studenten te vertellen waar ze steun kunnen aanvragen als ze studievertraging oplopen: bij het profileringsfonds. ‘Weinig studenten zijn daarvan op de hoogte. Als je opleiding niet ‘studeerbaar’ is, kun je compensatie krijgen en ook al doet iedereen zijn best, voor sommige studenten ontstaan er natuurlijk problemen.’
Het ISO heeft een meldpunt voor problemen waar studenten in de coronacrisis tegenaan lopen. Ook bij de Landelijke Studentenvakbond kunnen studenten om raad vragen.
