De vijf universitaire opleidingen Nederlandse taal en cultuur lopen leeg. Het aantal nieuwe eerstejaars daalde dit studiejaar naar een dieptepunt van zo’n tweehonderd studenten, bleek in oktober uit een rondgang van het HOP.
Unieke opleidingen
Minister Van Engelshoven trok eerder al 100 duizend euro uit voor een studiekeuzecampagne Nederlands. Met zo’n zelfde bedrag mogen de talenopleidingen (dus niet alleen Nederlands) van haar samen een plan bedenken om zichzelf aantrekkelijker te maken voor studenten.
Maar haar voornaamste idee is om de financiering van het hoger onderwijs minder afhankelijk te maken van studentenaantallen. Dat kondigde Van Engelshoven vorig jaar aan in haar strategische agenda. Zo hoopt ze kleine unieke opleidingen als Nederlands te beschermen.
Gevaar
Alleen gaat zo’n verandering nog wel even duren, waarschuwen critici, en tot die tijd loopt de Neerlandistiek gevaar. Stel alvast geld beschikbaar totdat andere maatregelen zijn gaan werken, adviseerde wetenschapsgenootschap KNAW vorig jaar in een rapport.
Aan die oproep geeft de Tweede Kamer nu gehoor. Dinsdag werd een amendement van CDA en GroenLinks aangenomen waardoor er in de volgende OCW-begroting anderhalf miljoen euro extra vrijkomt om de opleidingen Nederlands ‘in stand te houden en te versterken’. De middelen komen uit de rijksbijdrage van alle universiteiten. Het gaat dus om een herverdeling: er komt geen ‘nieuw geld’ bij.
‘Zonder de zorgen over het stoppen van de opleidingen kan er gewerkt worden aan toekomstbestendige opleidingen die weer meer studenten aantrekken’, schrijven CDA en GroenLinks. De middelen zijn nodig totdat de andere maatregelen effect hebben.
Symbolisch
Marc van Oostendorp, hoogleraar Nederlands aan de Radboud Universiteit Nijmegen en lid van de Raad voor Neerlandistiek, is er blij mee. Hij ziet het amendement als een belangrijke symbolische maatregel. ‘Hiermee laat de politiek zien dat dit vakgebied belangrijk genoeg is om het voortbestaan ervan veilig te stellen. Het laat zien dat de Kamer het met ons eens is: er moet meer geld komen.’
Dat geld is niet alleen nodig om het schoolvak Nederlands aantrekkelijker te maken, maar ook voor het specifieke soort onderzoek dat Neerlandici doen, zegt hij. ‘Onderzoeksgeld gaat nu vooral naar grootschalige, internationale projecten, maar op Harvard en Oxford zitten geen Neerlandici. Als wij er in Nederland en Vlaanderen niet in investeren, doet niemand het.’
Vlaamse collega’s
De Kamer stemde dinsdag eveneens in met een amendement van CDA en VVD om eenmalig 400 duizend euro extra uit de rijkbijdrage toe te wijzen aan opleidingen Nederlands die in het buitenland worden aangeboden. Wereldwijd zijn er momenteel 200 universiteiten en 40 leerstoelen waar dat gebeurt. Er staan zo’n 14 duizend bachelorstudenten ingeschreven.
Aan die promotie van de studie Nederlands in het buitenland mogen ook onze zuiderburen best hun steentje bijdragen, vinden VVD en CDA. Volgens de fracties investeren zowel Nederland als Vlaanderen daarin nu nog ‘enorm weinig’.
In een gezamenlijke motie, die gisteren eveneens door de Tweede Kamer is aangenomen, verzoeken VVD en CDA minister Van Engelshoven daarom om met haar Vlaamse collega’s in gesprek te gaan en ‘ervoor te zorgen dat ook Vlaanderen haar bijdrage levert’.
Van Oostendorp wil daar graag nog iets over kwijt. ‘Ik moet wel zeggen: Vlaanderen is altijd al meer bereid geweest om te investeren dan Nederland. In dat opzicht zou het logischer zijn geweest als men in Vlaanderen de oproep had gedaan om Nederland aan te sporen.’
Besparingen
Ook de SGP had nog een voorstel ingediend om honderdduizend euro uit te trekken om het vakgebied Nederlands beter op de kaart te zetten. Dat geld kon dan worden weggehaald bij het budget voor emancipatie, waar volgens de SGP ‘zeker in deze coronatijd bijvoorbeeld gekeken kan worden naar besparingen op symposia’. Dat zag de Tweede Kamer toch niet zitten: het amendement is verworpen.
