De UT streeft ernaar dat er maximaal honderd studenten bij een tentamen aanwezig mogen zijn. ‘We doen ons best om ons daaraan te houden en alles goed te regelen, met zo klein mogelijke groepen en waar het kan online tentamens. In het merendeel van de gevallen gaat dat goed’, zegt Veldkamp. ‘Fysieke tentamens vinden plaats op extra grote en op ventilatie geteste locaties – we wijken zelfs uit naar de Grolsch Veste, tafels staan verder dan anderhalve meter uit elkaar, er zijn online opties en er zijn tentamens verspreid over verschillende locaties. Maar inderdaad: excessen van tentamens met meer dan honderd studenten komen helaas voor.’
De UT wil boven alles de kwaliteit van de diploma’s garanderen, stelt de rector. ‘Dat is de hoofdreden dat we het aan opleidingen laten en dat we als college van bestuur niet willen micromanagen of een generiek besluit willen nemen. Eindtermen zijn zorgvuldig door de opleidingen vastgesteld en daar kan niet zomaar van worden afgeweken. De eindtermen spelen ook een belangrijke rol bij accreditaties. En uiteindelijk is het aan de examencommissie om de kwaliteit en betrouwbaarheid van een tentamen èn het diploma te garanderen. Sterker nog, het is niet voor niets dat uiteindelijk de voorzitters van de examencommissies een handtekening zetten onder de diploma’s van studenten. Zij staan garant voor de kwaliteit van je diploma – en die kwaliteit moet te allen tijde leidend zijn.’
Uitwijken naar online?
Een ogenschijnlijk logische oplossing, alle tentamens online, ligt daarom voor de rector niet zomaar voor de hand. ‘In de eerste golf moest alles wel online, maar we merkten dat dat met de nodige problemen gepaard ging. Kwalitatief gezien heeft een fysiek tentamen de voorkeur van veel docenten, ook met het oog op het voorkomen van tentamenfraude’, aldus Veldkamp. En, benadrukt hij, zelfs als docenten neigen naar een online tentamen, moet dat ook passen bij het bewuste vak en het tentamenmateriaal. ‘Differentiaalvergelijken kan niet zomaar met je toetsenbord, dat zal toch op papier of tablet moeten’, zo schetst de rector.
Vanaf het derde kwartiel wordt er wel meer mogelijk op het gebied van online surveillance en proctoring, belooft Veldkamp. ‘We hebben inmiddels contracten getekend voor proctoringsoftware, met daarbij goede privacy-afspraken, bijvoorbeeld over de data-opslag binnen de EU.’ Voor online surveillance sloot de UT een contract af met het eerder nog controversiële Zoom. ‘Naar ik heb begrepen zijn de beveiligingsproblemen opgelost.’
Catch-22
Maar ook een digitale uitwijkmogelijkheid zal niet voor alle tentamens zaligmakend zijn, weet de rector. In de zoektocht naar oplossingen, belandt de UT iedere keer weer in een nieuwe catch-22-situatie. ‘Dit blijft een ingewikkelde puzzel die ook wij als college van bestuur niet naar honderd procent tevredenheid kunnen oplossen’, verzucht Veldkamp.
Zo is er bij ieder ‘wat als’-scenario een ‘ja, maar’-antwoord. Met kleinere groepen tentamens maken? ‘Dan zouden we gezien de druk op de faciliteiten en mensen meer moeten uitwijken naar de avonden. Dat willen we allemaal liever niet en kan misschien niet als we een avondklok krijgen.’ Meer mondelinge of openboektentamens? ‘Dan moet het wel kunnen en passen bij het vak, afhankelijk van de vraag naar reproductie of synthese.’ Verschillende versies van hetzelfde tentamen? ‘Dan riskeer je ongelijke behandeling van studenten en het vergt nóg meer van docenten.’
Want de werkdruk op docenten is heel hoog, al helemaal in crisistijd, ziet de rector. ‘Docenten hebben zich heel adaptief opgesteld, daar wil ik absoluut mijn waardering voor uitspreken. We kunnen niet met topdown, one-size-fits-all-maatregelen komen. Meer kunnen we gewoonweg niet vragen van docenten. Wat we wel kunnen doen is hen ten volste vertrouwen dat ze de best mogelijke afwegingen maken.’
Eigen gedrag
De rector roept daarom studenten en docenten op om vertrouwen te hebben in elkaar. ‘Het is tweerichtingsverkeer. Iedereen is de situatie zat, maar we moeten proberen samen de schouders eronder te blijven zetten.’ En, haast Veldkamp zich te zeggen: ‘De tentamenruimtes zijn veiliger dan de plaatselijke supermarkt, mits we ons aan de regels houden. Daarom roep ik studenten op om goed na te denken over hun eigen gedrag. Verlaat niet met z’n allen tegelijk de zaal, houd afstand tot elkaar… Ook al heb je zelf een kleine kans om flink ziek te worden, we houden ons aan de maatregelen voor de kwetsbaren onder ons. Dat geldt ook in de tentamenruimte.’
