Arentsen, verbonden aan de BMS-vakgroep Governance and Technology for Sustainability, volgt de ontwikkelingen op de gasmarkt met een ‘belangstellend oog’. ‘De wereldeconomie is sinds een aantal maanden aan het herstellen van de coronacrisis. Dat speelt ongetwijfeld mee, maar verklaart niet alleen waarom we in een opwaartse prijsspiraal terechtkwamen.’
Cumulatie van ellende
Een hoofdoorzaak is niet aan te wijzen, zegt Arentsen. Er is volgens hem namelijk sprake van een ‘cumulatie van ellende’. ‘Aardgas is op een beperkt aantal plekken beschikbaar. En de hele wereld shopt op diezelfde punten. Een ervan is Rusland. Tot tien à twintig jaar geleden was Europa de grootste afnemer, maar Rusland heeft de afgelopen jaren ook gasleidingen in de richting van Azië gelegd. Laat ik het zo zeggen, de concurrentie voor Russisch gas is flink toegenomen.’
Arentsen noemt meer oorzaken. ‘Neem bijvoorbeeld de extreme weersomstandigheden dit voorjaar in de Verenigde Staten, waardoor de gasinfrastructuur uitviel, voorraden snel opraakten en er niet voldoende bijgevuld werd. Ook de lng-markt (liquefied natural gas, red.), die zorgt voor flexibiliteit op de gasmarkt, was maar beperkt beschikbaar. Ook is er sprake van veel vraag uit Azië en uitval van lng-infrastructuur in de wereld. Ondertussen is Nederland de eigen aardgasproductie in Groningen aan het afbouwen. En Nederland is niet het enige land dat bezig is met een energietransitie. Vergeleken met andere fossiele brandstoffen is aardgas relatief schoon, dat zorgt voor meer vraag, met name voor de productie van elektriciteit. Al die factoren komen samen in deze prijsexplosie.’
Maarten Arentsen.
Rekening houden met hogere rekening
Inmiddels dalen de gasprijzen weer en de Nederlandse regering gaat huishoudens compenseren. ‘Zeker voor de mensen die in energie-armoede raakten of dreigen te raken, is die compensatie welkom’, zegt Arentsen. ‘Maar’, plaatst hij meteen een kanttekening, ‘dat is geen duurzame oplossing, zeker niet op de middellange tot lange termijn’. Arentsen verwacht voor de gasmarkt eenzelfde ontwikkeling als de oliemarkt. ‘De verwachting is dat prijzen stabiliseren, maar wel op een hoger prijsniveau. Kortom, we moeten rekening houden met een blijvend hogere energierekening in de nabije toekomst.’
En op de langere termijn? ‘Het is tweeledig: enerzijds moet je zorgen dat warmte niet verloren gaat door huizen beter te isoleren. En Nederland moet veel meer werk maken van de transitie naar duurzame energie. Dan zijn we minder afhankelijk van fossiele energiebronnen die we van elders moeten importeren. Hoge gasprijzen kunnen duurzame alternatieven sneller financieel aantrekkelijk maken, waardoor de energietransitie in een stroomversnelling kan komen.’
Bio-gebaseerde alternatieven
Biomaterialen kunnen een alternatief zijn voor fossiele bronnen, zegt Arentsen. ‘In Overijssel, met heel veel intensieve veehouderijen, zou de vergisting van dierlijke meststoffen biogas opleveren dat als alternatief voor aardgas kan dienen.’ Voor industriële productie wordt gedacht aan groene waterstof, weet Arentsen. ‘Het produceren daarvan vraagt echter heel veel duurzaam opgewekte elektriciteit. En die is nog niet in voldoende volume beschikbaar. Er zijn dus geen quick fixes, maar er kan absoluut intensiever gewerkt worden aan minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen om onaangename verrassingen in de toekomst te voorkomen.’
