Het huidige kabinet liet het leenstelsel intact, maar halveerde wel het collegegeld voor alle eerstejaars én voor de tweedejaars studenten aan lerarenopleidingen. Dat maakt het hoger onderwijs en de lerarenopleidingen toegankelijker, was de gedachte.
Is dat ook echt zo? Bureau Berenschot heeft het onderzocht en denkt van niet. De onderzoekers schrijven dat de verlaging van het collegegeld ‘niet aantoonbaar heeft bijgedragen aan instroom in het hoger onderwijs en de lerarenopleiding’.
Twijfelaars
Maar Berenschot nuanceert dat wel. Het bureau heeft in het voorjaar driehonderd studiekiezers en vijfhonderd eerstejaars ondervraagd. Een deel van hen twijfelde om te gaan studeren en een minderheid van die twijfelaars maakte zich zorgen om de kosten, vooral als hun ouders weinig geld hebben.
Maar helpt een lager collegegeld dan? Van alle studiekiezers wist ruim de helft (52 procent) dat het collegegeld voor eerstejaars was gehalveerd. Voor een klein deel van de twijfelaars speelde dit inderdaad een rol bij de beslissing om te gaan studeren. Doorgerekend gaat het om 3 procent van alle respondenten.
Maar de ene studiekiezer is de andere niet. Het lagere tarief is iets belangrijker voor jongeren met een migratieachtergrond (19 procent versus 5 procent), en voor jongeren van wie de ouders weinig geld hebben (12 procent versus 4 procent).
Leraren
Bij de lerarenopleidingen krijgen studenten ook in hun tweede jaar een halvering van het collegegeld. Het kabinet hoopt zo extra studenten te trekken en het lerarentekort te dempen, maar bij slechts twee procent van de aankomende leraren speelde dit mee.
En de onderwijsinstellingen? Die kregen extra geld voor het collegegeld dat ze misliepen, maar de ramingen klopten net niet helemaal. Sommige grote hogescholen kregen zomaar een miljoen per jaar extra, terwijl Tilburg University enkele honderdduizenden euro’s te weinig ontving en ook de Open Universiteit er geld op toelegde.
In haar reactie constateert minister Van Engelshoven dat de verlaging van het collegegeld ‘in zeer beperkte mate effect heeft gehad in de praktijk, en zeer beperkt doeltreffend is geweest om de toegankelijkheid in het hoger onderwijs en specifiek de lerarenopleidingen te verbeteren.’ Ze bedankt iedereen die aan de pijlsnelle invoering van de wet heeft meegewerkt.
Lenen
Overigens is er één duidelijk effect van het lagere collegegeld: eerstejaars studenten zijn minder gaan lenen bij de Dienst Uitvoering Onderwijs. ‘Degenen die aangeven dat de halvering geen effect heeft gehad op de keuze om te lenen’, schrijft Berenschot, ‘geven in grote meerderheid aan dat hun ouders de studiekosten betalen.’
