Alle veertien universiteiten hebben het verzoek om informatie en documentatie ontvangen van The Rights Forum, een kenniscentrum op het gebied van de Palestijns-Israëlische kwestie, dat op initiatief van voormalig minister-president Dries van Agt is opgericht.
De indieners willen meer weten van de ‘institutionele banden met Israëlische universiteiten, instellingen en bedrijven, en met organisaties die steun voor de staat Israël propageren’. Genoemd worden onder meer het Centrum voor Informatie en Documentatie Israël (CIDI) en het Centraal Joods Overleg, maar ook de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding.
Ze doen een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur, waarmee iedereen (ongeacht de motieven) informatie kan opvragen bij publieke en semipublieke instellingen. De meeste universiteiten vallen onder de Wob.
Het verzoek heeft ‘geen betrekking op informele, incidentele onderzoekssamenwerking tussen individuele academici, tenzij deze contacten uiteindelijk hebben geleid tot institutionele samenwerking’.
Absurd
Het verzoek roept veel weerstand op, waarbij het forum van antisemitisme wordt beschuldigd. Het Nieuw Israëlitisch Weekblad noemt het Wob-verzoek ‘absurd’ en hekelt ook hoe sommige universiteiten ermee omgaan. Die zouden het Wob-verzoek klakkeloos hebben doorgestuurd aan alle medewerkers, ‘inclusief de Joodse medewerkers die zich daardoor bedreigd en geïntimideerd voelen’.
Ook het CIDI vindt het Wob-verzoek schandalig. Er worden suggestieve vragen gesteld ‘die kwade opzet suggereren over Joodse organisaties, zowel in Nederland als daarbuiten’. CIDI roept de universiteiten op om zich ‘krachtig uit te spreken tegen deze illegitieme aanpak en maatregelen te nemen om het vertrouwen van hun medewerkers terug te winnen’.
Lastercampagne
Volgens The Rights Forum is er sprake van een lastercampagne. Kritiek op de staat Israël is iets anders dan antisemitisme, is het weerwoord. Volgens het forum is er een ‘jarenlange discussie’ gaande over de betrokkenheid van academische instellingen bij onder meer de Israëlische wapenindustrie en bij Israëls kolonisatie van Palestijns gebied. Het Wob-verzoek is bedoeld om concrete gegevens op tafel te krijgen.
Het zou zijn ingediend op verzoek van een groep academici en studenten die repercussies vreesden voor hun carrières als zij dat zelf zouden doen. Israël-kritische activiteiten leiden volgens The Rights Forum vaak tot protesten en campagnes van pro-Israëlische organisaties waarin de betrokkenen van antisemitisme worden beticht. De kritiek op het Wob-verzoek zou dat alleen maar bevestigen.
Onrust
Universiteitenvereniging UNL erkent op haar website dat er onrust is ontstaan over het Wob-verzoek, maar stelt dat bijna alle universiteiten onder de Wob vallen en moeten meewerken. ‘Ze mogen geen afwegingen maken over welk Wob-verzoek zij moreel of anderszins niet wenselijk of ongepast vinden.’
Er zijn wel uitzonderingsgronden in de Wob. De universiteiten mogen namen en persoonlijke gegevens weglakken. Bovendien zullen de universiteiten de belanghebbenden vragen naar hun visie op de openbaarmaking van bepaalde documenten en correspondentie. ‘Die zienswijzen worden meegenomen in de uiteindelijke besluiten over openbaarmaking.’ Dat kost wel tijd, denken de universiteiten. Ze willen uitstel van de behandeling.
Kamervragen
De VVD en de ChristenUnie hebben inmiddels Kamervragen gesteld aan de minister van Justitie & Veiligheid. Vindt ze ‘dit soort Wob-verzoeken met dit intimiderende karakter en deze antisemitische connotatie toelaatbaar’?
Over het uitstelverzoek van de universiteiten is nog geen besluit genomen, zegt directeur Gerard Jonkman van The Rights Forum desgevraagd. ‘Maar het lijkt me redelijk om daarop in te gaan als ze meer tijd nodig hebben.’
