‘Veel docenten en onderwijspersoneel combineren lesgeven, onderzoek en administratieve taken’, schrijft SURF in een blijmoedige aankondiging van een webinar. ‘Hoe kan AI helpen om deze taken efficiënter en effectiever te maken? Ontdek het tijdens deze presentatie van OpenAI, waar inzichten worden gedeeld over de mogelijkheden van AI binnen het onderwijs en onderzoek.’
OpenAI is het Amerikaanse bedrijf dat onder meer ChatGPT heeft voortgebracht. SURF heeft het bedrijf zelf uitgenodigd, zegt een woordvoerder. Het gaat om een demonstratie ‘met echte use cases voor docenten, medewerkers en studenten om ChatGPT op een gepersonaliseerde manier te gebruiken’.
Dominantie
Geen woord over het Europese streven om onafhankelijk te worden van Amerikaanse techbedrijven. Ook staat er niets over de schade die generatieve AI volgens critici aanricht in het onderwijs en onderzoek.
Weet SURF soms niet dat er ook Europese en zelfs Nederlandse alternatieven zijn? ‘Onafhankelijk proberen te worden van Big Tech is voor SURF blijkbaar nog een uitdaging’, schrijft Frank Benneker, it-adviseur van de Universiteit van Amsterdam, op LinkedIn.
Er klinken al jaren zorgen over de dominantie van Amerikaanse bedrijven. Ruim vijf jaar geleden schreven de rectoren van universiteiten een opiniestuk dat het anders moest, maar sindsdien is er nog weinig veranderd.
‘Vijf over twaalf’
De afhankelijkheid van Amerikaanse software neemt de afgelopen tijd eerder toe dan af. Een week geleden legden specialisten het nog eens uit aan de Tweede Kamer: ‘Het is vijf over twaalf qua digitale afhankelijkheid’, waarschuwde it-expert Bert Hubert. ‘Als de Amerikanen ons niet aardig meer vinden, komt alle technologie hier tot stilstand.’
Hubert doelde allereerst op de Tweede en Eerste Kamer, die net als veel onderwijsinstellingen zijn overgestapt op cloudsoftware van Microsoft. Maar de kritiek geldt net zo goed voor het onderwijs.
Schizofreen
Bert Hubert noemt het desgevraagd heftig dat SURF bijdraagt aan het salonfähig maken van ChatGPT in het onderwijs. ‘Dan ben je bezig om de voorsprong van de Amerikanen te beklinken, waardoor je het onze eigen initiatieven weer moeilijker maakt. Juist een organisatie als SURF zou dat moeten weten.’
Maar het is ook typisch voor SURF, denkt Hubert. ‘Het is een beetje een schizofrene organisatie. De ene helft probeert dingen zelf te bouwen en onafhankelijker te worden, de andere helft is juist bezig alles richting de VS te duwen.’
Twee sporen
Woordvoerder Tom Hoven van SURF noemt het een ‘tweesporenbeleid’. De organisatie is zich bewust van de risico’s, maar de werkelijkheid is nu eenmaal dat ChatGPT veel wordt gebruikt, zegt hij. ‘We willen onderwijs- en onderzoeksinstellingen helpen om verantwoord gebruik te maken van ChatGPT.’
SURF staat heus niet kritiekloos tegenover OpenAI, zegt Hoven. De organisatie wil bijvoorbeeld een grondige privacycontrole op ChatGPT uitvoeren, en dat is geen formaliteit. Concurrent Microsoft kwam niet door de keuring, bleek vorige maand. SURF waarschuwt daarom tegen het gebruik van Microsofts Copilot.
Die toets heeft alleen weinig te maken met afhankelijkheid en andere problemen. En mocht OpenAI door de keuring komen, dan wordt het opeens een stuk makkelijker voor het bedrijf om zijn software aan hogescholen en universiteiten te slijten.
Discussie
Dat er discussie over is verbaast Hoven niet. Die heeft SURF intern ook, zegt hij. ‘We hebben een afdeling die zich bezighoudt met de contracten met leveranciers en een afdeling die zich bezighoudt met publieke waarden, zoals digitale autonomie. Dat leidt natuurlijk tot gesprekken. Het is een balanceeract.’
