Negen Engelstalige opleidingen telt HZ, de hogeschool in Zeeland. En waarschijnlijk blijft dat zo, denkt collegevoorzitter Barbara Oomen, maar ze weet het niet helemaal zeker. Komen haar opleidingen door de ‘toets anderstalig onderwijs’ die het kabinet heeft aangekondigd?
Alle anderstalige opleidingen moeten door de molen, heeft het kabinet aangekondigd, maar de toets zal soepeler zijn voor universiteiten en hogescholen nabij de Duitse grens en de krimpregio’s. De vraag is alleen hoeveel soepeler. Minister Eppo Bruins geeft dubbele signalen en klinkt afwisselend streng en coulant.
Het maakt veel uit voor HZ, die nabij de krimpregio Zeeuws-Vlaanderen ligt. Waarom kan hij die taaltoets niet gewoon schrappen voor instellingen zoals die van haar, wil Oomen van de minister weten. Samen met onder anderen collegevoorzitter Vinod Subramaniam van de Universiteit Twente (die geen commentaar wil geven) probeert ze dit in een gesprek met Bruins uit te leggen.
'Enerzijds krijgen we een uitzondering, anderzijds moeten we door alle poortjes heen'
Weten jullie nog steeds niet waar jullie aan toe zijn?
Oomen: ‘De minister zegt eigenlijk dat regio’s als Zeeland, Friesland, Limburg, Groningen en Twente zich geen zorgen hoeven te maken. Hij zegt tegen ons: jullie kunnen gewoon internationale studenten blijven trekken, want we weten er bij jullie genoeg huisvesting is en dat het bedrijfsleven staat te springen om internationaal talent. In de Eerste Kamer was Zeeland letterlijk het voorbeeld. Maar tegelijkertijd dwingt hij ons straks om door allerlei hoepels te springen. Dus enerzijds krijgen we een uitzondering, anderzijds moeten we door alle poortjes heen.’
Wat vertelt u de minister?
‘Als je die regio’s wilt uitzonderen, doe dat dan meteen. Nu verkeren we in onzekerheid. In de begroting van volgend jaar hebben we geld gereserveerd voor een medewerker die negen opleidingen door de toets anderstalig onderwijs moet loodsen. Dat geldt besteden we liever aan onderwijs.’
Dit gesprek vond maandag plaats. Wat leverde het op?
‘Heel eerlijk: er kwam weinig nieuws uit, behalve dat het ministerie ons indringende signaal gehoord heeft.’
Kan die toets nu nog te streng uitvallen voor jullie?
‘We vertrouwen erop dat we die uitzondering krijgen, en we hebben een goed verhaal hier in Zeeland. Maar toch moeten we nog door alle hoepels heen springen, en wij niet alleen. Dat moeten dus alle opleidingen in het hele land, ook uit regio’s als de onze.’
Hoeveel moeite kan die toets kosten?
‘Elke opleiding moet straks naar de Commissie Doelmatigheid Hoger Onderwijs, die de toets uitvoert. Die krijgt de stapels papier straks met steekkarretjes aangeleverd, want iedereen wil dit zo goed mogelijk doen. Er hangt veel vanaf. En dan kan de minister wel zeggen dat bijvoorbeeld alle Engelstalige opleidingen toerisme samen een aanvraag kunnen indienen, maar dat maakt het niet lichter: dan moet je alles samen afstemmen en ook nog de lokale situatie toelichten.’
Wat zou de oplossing zijn?
‘Dit kabinet wil de regeldruk verminderen. Nou, dan stel ik voor dat we de toets anderstalig onderwijs voor de hogescholen en universiteiten in de regio schrappen. Dat scheelt een hoop.’
De minister zal zeggen dat hij nu eenmaal de internationalisering ‘in balans’ wil brengen.
‘Het is sowieso gek dat hij het hbo meeneemt in zijn wetsvoorstel, want het hbo heeft maar 8 procent internationale studenten. Als je van een afstandje kijkt, dan zeg je: er is een probleem met universiteiten in de Randstad, er komt een wetswijziging en wie hebben daar het meest last van? De hogescholen in de regio. Probleem en oplossing zijn niet in verhouding.’
'Hallo Den Haag, als je ons wil helpen, dan is dit het moment.'
U waarschuwde dat buitenlandse studenten door alle onzekerheid uw opleidingen gaan mijden. Het aantal voorlopige aanmeldingen zou nu 30 procent lager liggen dan vorig jaar om deze tijd.
‘Op dat percentage wil ik me niet vastpinnen, want dat zijn dagkoersen. Het is ook niet alleen een probleem bij onze hogeschool. Bovendien hebben wij allerlei uitdagingen, niet alleen dat we minder studenten trekken. Maar wij zijn een kleine hogeschool en kunnen dit soort dalingen minder makkelijk opvangen dan een grote universiteit in de Randstad. Dat geldt ook voor onze collega’s van het University College Roosevelt in Middelburg. Daarom zeggen wij: hallo Den Haag, als je ons wil helpen, dan is dit het moment.’
Waarom moet u dat uitleggen, en niet de Vereniging Hogescholen? Er lijkt soms onderlinge onenigheid in het hbo op het punt van steun voor de regio.
‘Het hoofdverhaal is dat het hele hbo uitgezonderd moet worden van de wet internationalisering in balans, want 8 procent internationale studenten is het probleem niet. Dat is ook de lijn van de Vereniging Hogescholen. Dit geldt al helemáál voor de krimpregio’s, ook volgens de VH.’
wat heeft de minister eerder toegezegd?
Het Nederlands moet weer de norm worden in het hoger onderwijs, vindt het kabinet. Daarom wil minister Eppo Bruins alle Engelstalige bacheloropleidingen laten beoordelen op hun ‘meerwaarde’. Als ze niet slagen voor de ‘toets anderstalig onderwijs’, moeten ze binnen een paar jaar overschakelen op het Nederlands. Dat betekent in de praktijk dat ze geen internationale studenten meer kunnen werven.
Deze toets wordt soepeler voor instellingen nabij de taalgrens en krimpregio’s. Voor hen wordt het makkelijker om nut en noodzaak van Engelstalig onderwijs (en de komst van internationals) aan te tonen. Deze instellingen wilden graag de toezegging dat ze sowieso voor de toets zullen slagen.
Die toezegging deed Bruins niet. ‘In de krimp- en grensgebieden is die meerwaarde groter dan elders, maar ook daar blijft sturing gewenst, zeker gezien de hoge mate van verengelsing op sommige instellingen’, schreef de minister aan de Eerste Kamer. ‘Een volledig ongecontroleerd aanbod van anderstalig onderwijs is, ook in de regio, niet wenselijk.’
