UT-hoogleraar nano-electronica Wilfred van der Wiel ziet veel in een extra lezerscommissie die voorafgaand aan een openbare promotie het proefschrift beoordeelt. In die commissie moeten enkele volledig onafhankelijke wetenschappers zitten. Hiermee reageert de hoogleraar, tevens lid van De Jonge Akademie, op het opiniestuk van emeritus hoogleraar Leen van Wijngaarden die een promotieplechtigheid achter gesloten deuren oppert om zo de kwaliteit te waarborgen.
Van der Wiel zegt zich te herkennen in het beeld dat Van Wijngaarden schetst. ‘Ik zie het als een reëel probleem dat er vaak old boys in zo’n promotiecommissie terechtkomen. Het is goed dat dat eens uitgesproken wordt.’
‘Aan de andere kant vind ik het jammer om een ceremonie te laten vallen. De promotieplechtigheid is de bekroning, dat is het feestje voor de promovendus. Ik hoor van collega’s in Duitsland dat de verdediging daar wel besloten is en dat dan vier keer per jaar vijftig promovendi tegelijk in het zonnetje worden gezet. Dat zou ik niet willen.’
‘Daarom heb ik een alternatief’, vervolgt Van der Wiel. ‘Vorm een clubje mensen dat het proefschrift echt nauwkeurig leest. Voorwaarde is dat in die lezerscommissie een bepaald quotum volledig onafhankelijke mensen zit. Die commissie moet het proefschrift behandelen als een artikel voor een tijdschrift of een onderzoeksvoorstel. Vervolgens stelt de commissie schriftelijke vragen aan de kandidaat die hij nog moet beantwoorden. Misschien zelfs gedeeltelijk als interview, al zal dat lastiger uit te voeren zijn. Aan de hand daarvan wordt iemand toegelaten tot de openbare verdediging. In de promotiecommissie zitten vervolgens niet een-op-een de mensen uit de lezerscommissie, maar er kan wel overlap zijn.’
Van der Wiel benadrukt dat de mechanismen die hij voorstelt al bestaan in de academische wereld. ‘Bij het beoordelen van papers of onderzoeksvoorstellen. Het is dus niet nieuw.’ Om tijdens de promotieplechtigheid meer ruimte voor vragen te geven, kan wat hem betreft de verdediging opgerekt worden naar een uur. ‘En als we het dan toch over het ceremoniële aspect hebben, dan ben ik ook van mening dat wordt afgesloten met het traditionele “Hora est” en niet met “De tijd is verstreken”.’
